اولین اقدام قانونی در صورت مفقودی یا سرقت سند ازدواج، اطلاع به مراجع رسمی و قضایی می‌باشد. جهت جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی در صورت گم شدن سند ازدواج؛ بهتر است موضوع به دفتر ازدواج صادر کننده سند ازدواج، نیروی انتظامی و شورای حل اختلاف محل اطلاع داده شود و ترجیحا در بخش آگهی های روزنامه مراتب مفقودی و ساقط شدن اعتبار سند ازدواج، اعلام شود در صورت گم شدن سند ازدواج، هیچ نگرانی وجود ندارد. تمامی سوابق ثبت ازدواج در دفتر رسمی ازدواجی که ثبت نموده موجود است. با مراجعه به دفتر ازدواج صادر کننده سند ازدواج و درخواست صدور رونوشت از سند ازدواج؛ در ازای دریافت مبلغ تعرفه قانونی که هر سال اعلام می‌شود، معمولا ظرف یک روز کاری، رونوشت منطبق با اصل سند ازدواج به شما تحویل داده می‌شود که از نظر اعتبار با اصل آن برابری می‌کند. در صورت فوت سردفتر و یا سلب امتیاز از دفتر ازدواجی که یند ازدواج را صادر نموده است، معمولا کفیلی برای انجام امور مراجعین از سوی اداره ثبت اسناد شهر مربوطه معرفی می‌شود. شما می‌توانید با مراجعه به اداره ثبت اسناد محل، از مشخصات دفتر جایگزین مطلع شده و برای درخواست صدور رونوشت سند ازدواج به دفاتر جایگزین مراجعه نمایید. در بعضی از روستاها و شهرهای ایران، هنوز هم ثبت رسمی ازدواج انجام نمی‌شود. هر چند عدم ثبت واقعه ازدواج در قانون جدید حمایت خانواده جرم انگاری و قابل مجازات می‌باشد، ولی امکان اینکه ازدواج به صورت عشیره ای و بدون ثبت در دفاتر رسمی انجام شده باشد، وجود دارد. در این صورت و در صورت انکار زوجیت توسط هر یک از زوجین در موارد گم شدن سند ازدواج، باید با ارائه دادخواست اثبات زوجیت و پیوست نمودن استشهادیه شهود عقد و سایر دلایل، از دادگاه خانواده درخواست اثبات زوجیت و الزام زوج به ثبت رسمی ازدواج را خواست. اما اگر خانم منکر زوجیت باشد، صرفا دادخواست اثبات زوجیت به دادگاه خانواده ارائه می‌شود.