مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، طبق قانون آیین‎نامه اجرایی ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت مصوب جلسه مورخ 26/5/1365 هیأت وزیران و اصلاحات مورخ 28/11/1366 طبق ماده 30 «موسسات پاراکلینیک و درمان جنبی به مراکزی اطلاق می‎شود که از دستگاههای تخصصی نظیر رادیولوژی، فیزیوتراپی، الکترو آنسفالوگرافی، سی تی اسکن، اکوکاردیوگرافی پزشکی هسته‎ای، سونوگرافی و غیره استفاده می‎نمایند» تبصره: «ایجاد هر یک از موسسات تخصصی موضوع این ماده تابع آیین‎نامه و مقررات خاص خود خواهد بود» و نیز طبق تبصره ماده 32 آیین‎نامه اجرایی ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت، ماده 3 «تبدیل مطب به موسسه پزشکی و به کارگیری تجهیزاتی که استفاده از آن نیاز به مجوز خاص دارد و … ممنوع می‎باشد» قوانین فوق به صراحت مشخص کرده که سونوگرافی جزء تجهیزاتی است که فقط در موسسات پاراکلینیک قابل استفاده است و نه در مطب و موسسه با مطب متفاوت بوده و ایجاد آن ضوابط خاص دارد و استفاده از وسایلی نظیر سونوگرافی مطب را تبدیل به موسسه می‎نماید و طبق قانون مربوط به مقررات امور پزشکی، داروئی، مواد خوردنی و آشامیدنی مصوب 29/3/1334 با اصلاحات بعدی ماده 3 «هر کس اقدام به تاسیس یکی از موسسات پزشکی مصرح در ماده یک نماید … بلافاصله محل کار آنها توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعطیل و به حبس تعزیری …» با وجود قوانین فوق در بخشنامه شماره 28013/ک مورخ 15/11/1376 صادره از طرف معاونت وقت درمان و داروی وزارت بهداشت، انجام سونوگرافی توسط متخصصین غیر رادیولوژیست مجاز دانسته شده است و به استناد به بخشنامه فوق وزارت بهداشت و دانشگاههای تابعه از انجام سونوگرافی توسط متخصصین زنان و داخلی در محل مطب ممانعت ننموده و آن را قانونی تلقی می‎نمایند. درحالی کـه سونوگرافی جـزء تجهیزات موسسات

پاراکلینیک بوده و مطب متخصصین زنان و داخلی (کلاً غیر رادیولوژیست) طبق قانون موسسه پاراکلینیک محسوب نمی‎شود. لذا متقاضی ابطال بخشنامه فوق‎الذکر می‎باشم. مشاور وزیر و مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 534708/ح/ن مورخ 28/12/1387 اعلام داشته‎اند، 1- این وزارتخانه به استناد بندهای 11، 12 و 13 ماده یک قانون تشکیلات و وظایف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین و اعلام استانداردهای مربوط به خدمات بهداشتی درمانی، بهزیستی و دارویی، صدور، تمدید و لغو موقت یا دائم پروانه‎های موسسات پزشکی، دارویی و نیز تعیین ضوابط لازم برای ارزیابی، نظارت و کنترل برنامه‎ها و خدمات مذکور را عهده‎دار می‎باشد و برای اجرای این مهم پس از انجام کارشناسی‎های لازم همه جانبه اقدام به تدوین آیین‎نامه‎ها و دستورالعملهای مربوطه می‎نماید. 2- صدور بخشنامه شماره 28013/ک مورخ 15/11/1386 این وزارتخانه وفق اختیارات قانونی به دلیل شرایط خاص بیمارانی که به متخصصین زنان و زایمان مراجعه می‎نماید و تقاضای انجام سونوگرافی در راستای انجام عملیات درمانی را داشته، با شرایط مشخص و پیش‎بینی شده صورت گرفته است، منجمله متخصصین مذکور بایستی با طی نمودن دوره آموزشی سونوگرافی مورد تایید حوزه معاونت آموزشی این وزارتخانه با رعایت شرایط مقرر شامل عدم ارائه گزارش درمانی، خودداری از سونوگرافی دیگر بیماران متفرقه ارجاعی و نیز عدم درج مراتب انجام سونوگرافی در تابلو مطب و سرنسخه مربوطه اقدام نمایند و بدیهی است این قبیل اقدامات سونوگرافی همانند دیگر ابزار پزشکی برای معالجه و درمان بیماران مصداق خواهد داشت و در این ارتباط نظارت دائمی موارد از جانب حوزه‎های درمانی دانشگاههای علوم پزشکی ذیربط در تمامی موارد اعمال می‎گردد. لذا صدور بخشنامه مذکور با ضوابط و مقررات قانونی انطباق دارد. شاکی بر اساس آیین‎نامه اجرایی ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت مصوب 26/5/1365 و اصلاحات آن به تاریخ 28/11/1366 به استناد اینکه سونوگرافی در کنار سایر دستگاههای تخصصی دیگر همچون رادیولوژی، فیزیوتراپی و … نامبرده شده است، پس می‎بایست جزء موسسات پاراکلینیک و درمان جنبی قرار گیرد و می‎بایست دارای آیین‎نامه مستقل موسسات پاراکلینیک بوده و بهره‎برداری شود. تبصره ذیل همین ماده قانونی نیز به این مطلب اشاره دارد که هر یک از موسسات تخصصی موضوع این ماده، تابع آیین‎نامه ومقررات خاص

خود خواهد بود. در متن ماده قانونی فوق‎الذکر اشاره گردیده که هر یک از موسسات پاراکلینک نیاز به آیین‎نامه و مقررات خاص دارد دارد و اشاره به این نمی‎کند که هر یک از دستگاههای تخصصی نامبرده نیاز به آیین‎نامه خاص خود دارند. ضوابط بهره‎برداری از دستگاههای تخصصی رادیولوژی و سونوگرافی به صورت مشترک و توام در قالب آیین‎نامه موسسات رادیولوژی و سونوگرافی از طرف وزارت متبوع ابلاغ گردیده است، همچنین دستورالعمل اجرایی، ضوابط بهره‎برداری از دستگاه سونوگرافی در محل مطب نیز ابلاغ شده است. نظر به اینکه در اقدامات صورت گرفته ادارات و واحدهای ذیربط این وزارتخانه تخلفی مشهود نمی‎باشد رد شکایت مطروحه را استدعا دارد. هیأت عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علی‎البدل تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‎نماید.
رأی هیأت عمومی
علاوه بر اینکه حکم مقرر در ماده 8 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبین صلاحیت و مسئولیت آن وزارتخانه در زمینه نظارت و کنترل و برنامه‎ریزی در جهت اتخاذ روشهای بهینه و موثر در امر تشخیص و درمان در موسسات و واحدهای بخش خصوصی و غیر دولتی فعال در امور مذکور است، اساساً مفاد بخشنامه شماره 28013 مورخ 15/11/1376 معاون درمان و داروی آن وزارتخانه، با عنایت به مشروح لایحه جوابیه مشاور وزیر و مدیرکل دفتر امور حقوقی وزارت مزبور متضمن جواز انجام سونوگرافی در مطب پزشکان متخصص غیر پرتوشناس در بخش زنان و زایمان به لحاظ شرایط خاص بیماران مزبور و بنابه تقاضای آنان پس از طی دوره‎های آموزشی سونوگرافی مورد تایید معاونت آموزشی وزارت مذکور و اخذ جواز از مراجع ذیصلاح قانونی، منحصراً درباره بیماران خود به شرط عدم استفاده از تابلو مستقل و سرنسخه سونوگرافی و عدم پذیرش سایر بیماران و با رعایت سایر شرایط مندرج در بخشنامه فوق‎الذکر است، مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات قانونی آن وزارتخانه نمی‎باشد./
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
رهبرپور