مقدمه: الف- شعبه هجدهم دیوان در رسیدگی به پرونده کلاسه‎های 79/586 و 79/595 موضوع شکایت آقایان فرخ صالحی و عباسقلی فراهانی به طرفیت، سازمان زمین شهری (اراک) (مسکن و شهرسازی استان مرکزی) به خواسته، ابطال اقدامات سازمان زمین شهری به شرح دادنامه‎های شماره 191 و 200 مورخ 25/2/1380 چنین رأی صادر نموده‎اند، مستفاد از مفاد دادخواست آن است که شکات زمینی را با سند محضری به طور مشاع از سند رسمی پلاک 3932 که باغ مزروعی بوده خریداری نمودند و سازمان زمین شهری وقت در اجرای ماده 17 قانون لغو مالکیت، سند آنان را ابطال نموده که شکات مدعی هستند که زمین کلاً باغ و مزروعی بوده و موات بودن آن را مورد اعتراض قرار دادند و تقاضای ابطال اقدامات سازمان زمین شهری وقت را دارند و سازمان خوانده طی لوایح تقدیمی اعلام داشته است، محلی که به عنوان پلاک 3932 معرفی شده و چند پلاک مجاور آن تحت عنوان پلاک 3945 اصلی بخش یک اراک به عنوان مراتع شمال شهر اراک به نام دولت ثبت گردیده است. لذا در اصل زمین به نام پلاک 3932 خارج از محدوده پلاک دولتی 3945 اصلی وجود ندارد و این اشتباه مسئولین وقت اداره ثبت اسناد است که مقداری از زمین دولتی مذکور را جدا کرده و تحت شماره 3932 شماره‎گذاری کرده است و پلاک 3932 قبل از اینکه به نام دولت ثبت شود به نام کسی دیگر ثبت نگردیده و اشخاصی که سند قطعی غیر منقول بر روی آن دارند، هیچ گاه مالک قانونی به استناد ماده 22 قانون ثبت شناخته نشده‎اند. مضافاً به اینکه محل پلاک 3932 اصلی طی برگ تشخیص 2403 مورخ 30/3/1352 به عنوان مرتع تشخیص گردیده است و در صورت نیاز مدارک مربوطه ارسال خواهد گردید، بنابه مراتب با توجه به مجموع محتویات پرونده و مفاد لوایح تقدیمی سازمان خوانده و نظر به اینکه به موجب ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلاف موضوع اجرای ماده 56 قانون جنگلها و مراتع کشور که اعلام می‎دارد، زارعین صاحب اراضی نسقی و مالکین و صاحبان باغات و تاسیسات

در خارج از محدوده قانونی شهرها و حریم روستاها، سازمانها و موسسات دولتی که به اجرای ماده 56 قانون حفاظت و بهره‎برداری از جنگلها و مراتع کشور مصوب 1346 و اصلاحیه‎ی بعدی آن اعتراض داشته باشند، می‎توانند به هیأتهائی مرکب از 1- مسئول اداره کشاورزی 2- مسئول اداره جنگلداری 3- عضو جهاد سازندگی 4- عضو هیأتهای واگذاری زمین 5- یک نفر قاضی دادگستری 6- بر حسب مورد 2 نفر از اعضاء شورای اسلامی روستا با عشایر محل مربوطه مراجعه نمایند. بنا علیهذا و به استناد تبصره 2 با ماده واحده مذکور که اعلام داشته (دیوان عدالت اداری مکلف است، کلیه پرونده‎های موجود در مورد ماده 56 قانون جنگلها و مراتع کشور و اصلاحیه‎های بعدی آن را که مختومه نشده است به کمیسیون موضوع این قانون ارجاع نمایند) قرار عدم صلاحیت رسیدگی و ارجاع پرونده به کمیسیون مذکور صادر و اعلام می‎گردد. ب- شعبه نهم تجدیدنظر در رسیدگی به پرونده کلاسه 81/837 موضوع تجدیدنظر خواهی آقای فرخ صالحی، نسبت به دادنامه شماره 191 مورخ 25/2/1380 شعبه هجدهم به شرح دادنامه شماره 428 مورخ 25/9/1381 چنین رأی صادر نموده است، نظر به اینکه از طرف تجدیدنظر خواه نسبت به دادنامه تجدیدنظر خواسته ایراد و اعتراض موجه و موثری بعمل نیامده است و از طرفی مطالب معنونه در تجدیدنظر خواهی تکرار همان مطالب مندرج در دادخواست بدوی که در دادنامه معترض‎عنه مردود اعلام گردیده است، بنابراین با بررسی سوابق امر بر کیفیت رسیدگی و اعمال مقررات ایراد و اشکالی که فسخ دادنامه بدوی را ایجاب نماید، مشهود نمی‎باشد. لذا ضمن رد تجدیدنظر خواهی، دادنامه معترض‎عنه عیناً تایید و استوار می‎گردد. ج- شعبه هشتم تجدیدنظر در رسیدگی به پرونده کلاسه 81/362 موضوع تجدیدنظر خواهی آقای عباسقلی فراهانی نسبت به دادنامه شماره 200 مورخ 25/2/1380 شعبه هجدهم به شرح دادنامه شماره 185 مورخ 23/7/1381 چنین رأی صادر نموده است، نظر به اینکه علیرغم ادعای سازمان طرف شکایت در لایحه جوابیه ارسالی در مرحله بدوی مبنی بر ملی بودن اراضی پلاک 3932 واقع در بخش یک شهرستان اراک مندرجات نامه شماره 20917 مورخ 21/10/1373 منابع طبیعی استان مرکزی ارسالی به اداره کل زمین شهری استان مرکزی حاکی است که در خصوص پلاک مذکور در جهت اجرای مقررات ملی شدن جنگلها و مراتع کشور اقداماتی صورت نگرفته است و پلاک 3932 نیز بـا توجه به انطباق آن بـا نقشه موضوع رأی کمیسیون ماده 56 قانون حفاظت از جنگلها و

مراتع از جمله پلاکهایی است که در آن زمان داخل حوزه شهر اراک قرار داشته و لذا مشمول رأی کمیسیون موصوف نگردیده است. علاوه بر این در نامه شماره 7006 مورخ 16/1/1369 اداره منابع طبیعی اراک آمده است که اراضی پلاک 3932 بخش یک اراک با توجه به رأی کمیسیون مقرر درماده 56 راجع به اراضی منطقه شمال شهر اراک جز اراضی موضوع رأی کمیسیون مقرر در ماده 56 مورخ 19/9/1366 نمی‎باشد که در این رابطه سازمان عمران اراضی شهری استان مرکزی به موجب صورتجلسه مورخ 3/5/1359 به استناد ماده یک الحاقی به قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری با اعلام نیاز به اراضی واقع در پلاک مذکور جهت شهرک سازی تصمیم به لغو مالکیت مالکین گرفته است و مراتب ابطال مالکیت مالکین پلاک به عنوان اراضی موات به اطلاع اداره ثبت اسناد واملاک اراک نیز رسیده است و نظر به اینکه سازمان عمران اراضی شهری استان مرکزی طی شماره 3130 مورخ 1/7/1359 به اداره ثبت اسناد و املاک اراک اعلام نموده است که کلیه پلاکهای ثبتی 3932 و 4580 و 4620 را متصرف شده و از اداره ثبت مذکور به استناد ماده 15 آیین‎نامه اجرایی قانون، ابطال کلیه سهام مالکین پلاکهای فوق را تقاضا نموده است که مراتب معنونه به شرح و تفصیل فوق کلاً موید این واقعیت است که پلاک 3932 واقع در بخش یک اراک از شمول مقررات ماده 56 قانون جنگلها و مراتع کشور خروج موضوعی داشته و با قانونی شناختن مالکیت مالکین پلاک ابطال اسناد مالکیت پلاک مذکور مستنداً به ماده 15 آیین‎نامه اجرائی قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری به اداره ثبت اسناد اراک توصیه گردیده است. و با عنایت به اینکه ماده 2 آیین‎نامه اجرائی قانون لغو مالکیت و بندهای نه گانه آن به موجب نظریه مورخ 59 شورای نگهبان خلاف شرع تشخیص داده شده و متعاقباً ماده 2 مرقوم و مواد 15 و 17 آیین‎نامه به موجب رأی شماره 8 مورخ 9/8/1362 صادره از هیأت عمومی دیوان عدالت اداری ابطال گردیده است و این امر موید این واقعیت است که مقررات مذکوره از ابتدای تصویب فاقد موقعیت شرعی و قانونی بوده و قابلیت اعمال نداشته و اقدامات تملکی انجام شده نیز که بر اساس مقررات مذکور، صورت پذیرفته از درجه اعتبار ساقط بوده است. علیهذا با توجه به مراتب و با احراز استحقاق شاکی بدوی وتجدیدنظر فعلی نسبت به بهره‎وری از سهام خود در اراضی پلاک 3932 و با قبول اعتراض تجدیدنظر خواه نسبت بـه دادنامه معترض‎عنه، حکم بـه ورود شکایت شاکی بـدوی و نقض دادنامـه شماره 200 مـورخ

25/2/1380 صادره از شعبه هجدهم دیوان عدالت اداری صادر و اعلام می‎گردد. هیأت عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علی‎البدل تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‎نماید.
رأی هیأت عمومی
الف- تعارض در مدلول دادنامه‎های فوق‎الذکر محرز بنظر می‎رسد. ب- نظر به اینکه شکایت به خواسته ابطال اقدامات سازمان زمین شهری در زمینه تملک زمین مورد ادعا فی حد ذاته از مصادیق بند (الف) ماده 13 قانون دیوان عدالت اداری و رسیدگی به آن در صلاحیت دیوان است، بنابراین دادنامه شماره 185 مورخ 23/7/1381 شعبه هشتم تجدیدنظر دیوان منحصراً در حدی که مبین صلاحیت دیوان در رسیدگی به شکایت مذکور است، موافق قانون می‎باشد. این رأی به استناد بند 2 ماده 19 و ماده 43 قانون دیوان عدالت اداری مصوب 1385 برای شعب دیوان و سایر مراجع اداری ذیربط در موارد مشابه لازم‎الاتباع است./
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
قدیانی