مقدمه: شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، ماده 7 آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، تکلیفی فرای مهندس ناظر تعریف شده که عدم رعایت و انجام آن موجب ایجاد مسئولیت برای مهندس ناظر می‎شود که بنا به دلایل ذیل برخلاف مواد 85 و 95 قانون کار می‎باشد. 1- بر اساس ماده 85 قانون کار که آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی بر اساس آن تدوین شده، دستورالعملهای شورای حفاظت فنی که از طریق وزیر کار و امور اجتماعی ابلاغ می‎شود، برای کلیه کارگاهها و کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی بوده و برای مهندس ناظر هیچ تکلیفی ندارد. 2 – بر اساس ماده 95 قانون کار، مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط ایمنی در کارگاه بر عهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده 85 قانون کار می‎باشد نه بر عهده مهندس ناظر. 3 – تکلیف مندرج در ماده 7 آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، طبق مواد 96 و 105 قانون کار بر عهده اداره کل بازرسی وزارت کار و امور اجتماعی و بازرسان کار می‎باشد نه بر عهده مهندس ناظر. 4 – بر اساس تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری، مهندس ناظر ساختمان مکلف به نظارت بر عملیات ساختمانی از لحاظ انطباق ساختمان با مشخصات مندرج در پروانه و نقشه‎ها و محاسبات فنی ضمیمه آن می‎باشد و در قبال نظارت بر حفاظت کارگاه هیچ گونه تکلیف و مسئولیتی ندارد. لذا تقاضای ابطال ماده 7 آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی را می‎نمایم. دفتر امور حقوقی وزارت کار و امور اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 80749 مورخ 6/8/87 مبادرت به ارسال تصویر نظریه شماره 79328 مورخ 1/8/87 مدیر کل بازرسی کار و دبیر شورای عالی حفاظت فنی نموده است. در این نامه آمده است، الف- به استناد ماده 7 آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، هرگاه مهندسان ناظر، در ارتباط با «نحوه اجرای عملیات ساختمانی» ایراداتی مشاهده نمایند که احتمال وقوع حادثه را دربر داشته باشد، فوراً مراتب را همراه با راهنمائی‎ها ودستورالعمل های لازم کتباً به کارفرما یا کارفرمایان مربوطه اطلاع

داده و رونوشت آن را به واحد کار و امور اجتماعی محل و مرجع صدور پروانه ساختمان تسلیم نمایند. کارفرما موظف است فوراً کار را در تمام یا قسمتی از کارگاه که مورد ایراد و اعلام خطر واقع شده متوقف و کارگران را از محل خطر دور و اقدامات مقتضی در مورد رفع خطر به عمل آورد. ب- به استناد فصل اول آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی، مهندس ناظر شخصی است حقیقی یا حقوقی که بر طبق قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان دارای پروانه اشتغال به کار مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی است و در حدود حیطه صلاحیت خود مسئولیت نظارت بر تمام یا قسمتی از عملیات ساختمانی را بر عهده می‎گیرد. ج – مستند به بند 1-31 فصل اول مبحث دوم مقررات ملی ساختمانی، مبنی بر تعریف نظارت، به مجموعه خدماتی اطلاق می‎گردد که توسط ناظر ساختمان به جهت حصول اطمینان از انطباق عملیات ساختمانی و تاسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمانی، نقشه‎ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم بر آن بر اساس مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگاه ساختمانی انجام می‎پذیرد. د- به موجب ماده 85 قانون کار، رعایت دستورالعملهای شورای عالی حفاظت فنی و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را برای کلیه کارگران و کارگاههای مشمول قانون کار مورد تصریح قرار داده و بحث نظارت عنوان نگردیده است. ه‍-به استناد ماده 95 قانون کار مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار را بر عهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ماده 85 قانون کار قرار داده است و در تکمیل آن در ماده 91 قانون کار نظارت و آموزش مقررات حفاظتی و ایمنی و بهداشتی را نیز بر عهده کارفرمایان و مسئولین کلیه واحدهای موضوع ماده 85 قانون عنوان نموده است. بدیهی است «مسئولین کارگاه» تمامی مهندسین ناظر، مجری را تحت شمول قرار می‎دهد. و- مواد 96 و 105 مبحث دوم قانون کار، صرفاً شرح وظایف بازرسی کار وزارت کار و امور اجتماعی را مورد احصاء قرار داده است. هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علی‎البدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بـه شرح آتی مبادرت بـه صدور رأی می‎نماید.
رای هیات عمومی
نظربه وظایف و مسئولیتهای مهندس ناظراحداث ساختمان در زمینه نظارت برانطباق عملیات اجرائی ساختمان

با مشخصات مندرج در پروانه و نقشه‎ها و محاسبات فنی ضمیمه آن و تبعاً مراقبت در جهت رعایت اصول فنی و بهداشتی و ایمنی ساختمان بر اساس تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری و مقررات مربوط به مهندس ناظر و اینکه حسب ماده 85 قانون کار «برای صیانت نیروی انسانی و منابع در کشور رعایت دستورالعملهائی که از طریق شورای عالی حفاظت فنی (جهت تامین حفاظت فنی) و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (جهت جلوگیری از بیماریهای حرفه‎ای و تأمین بهداشت کار و کارگر و محیط کار) تدوین می‎شود برای کلیه کارگاهها، کارفرمایان، کارگران و کارآموزان الزامی است.» و طبق ماده91 آن قانون نیز کارفرمایان و مسئولان کلیه واحدهای موضوع ماده 85 از جمله مهندسین ناظر ساختمانی ملزم به رعایت مصوبات شورای عالی حفاظت فنی برای تأمین حفاظت و سلامت و بهداشت کارگران مشاغل در کارگاه تحت نظارت خود می‎باشند، بنابراین ماده 7 آیین‎نامه حفاظتی کارگاههای ساختمانی مغایرتی با قانون ندارد و خارج از حدود اختیارات مربوط نمی‎باشد./
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
معاون قضائی دیوان عدالت اداری
رهبرپور