ابطال بخشنامه شماره 20/19/705/م/4/ن مورخ 27/7/1367 معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح.
این دادنامه به منظور رسیدگی به طرح دعوی آقای حسن خانجانیموقر. با خواسته ابطال بخشنامه شماره 20/19/705/م/4/ن مورخ 27/7/1367 معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح. از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با مشخصات پرونده، گردش کار و رأی زیر صادر شده است:
کلاسه پرونده : 321/77
شاکی : آقای حسن خانجانیموقر.
تاریخ رأی: يکشنبه 23 آبان 1378
شماره دادنامه :
مقدمه:
شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح طی نامه شماره 20/19/705/م/4/ن مورخ 27/7/1376 ادامه تحصیل مشمولان قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی در محاکم قضائی کشور مصوب 9/11/1373 را طی مدت انجام تعهد ممنوع دانسته است در حالیکه به موجب ماده 12 آئیننامه اجرائی قانون مرقوم مصوب 16/3/1375 هیأت وزیران موضوع تصویبنامه شماره 23754/ت مورخ 22/3/1375 «گواهی اشتغال به خدمت مشمول قانون، در طول مدت ایفای تعهد دارای همان امتیازهائی است که برای مشمولان مواد 6-7-8 و9 قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 1363 در نظر گرفته شده است» و در متن قانون و آئیننامه اجرائی آن هیچ منعی برای ادامه تحصیل مشمولان قانون ذکر نشده و در عین حال ادامه تحصیل حق طبیعی هر شخص میباشد و حسب ماده 15 آئیننامه اجرائی بخش معافیت تحصیلی قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 9/5/1364 وزراء کشور، دفاع، آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی فارغالتحصیلان لیسانس دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در مدت مندرج در ماده قبل (تا شش ماه پس از فراغت از تحصیل میتوانند در دورههای تحصیلی بالاتر از لیسانس در داخل کشور به تحصیل ادامه دهند و در مؤسسات مورد اشاره در ماده 12 آییننامه اجرائی قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه … نیز هیچ ممنوعیتی برای ادامه تحصیل مشمولان وجود ندارد.)
علیهذا اطلاق نامه شماره 20/19/705/م/4/ن مورخ 27/7/1376 معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح که ادامه تحصیل مشمولان قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه عمومی فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی در محاکم قضائی کشور مصوب 1373 را قبل از اتمام مدت 10 سال تعهد خدمت ممنوع دانسته مغایر با قوانین و مقررات جاری کشور و حقوق مسلم افراد در جهت ادامه تحصیل بوده تقاضای ابطال آن را مستنداً به بند سوم از اصل سوم و اصول 170 و 173 قانون اساسی و ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری دارد.
معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 29/19/705/م/4/ن مورخ 25/12/1377 اعلام داشتهاند، شاکی مستند اولیه خود را مفاد ماده 12 آییننامه اجرائی قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی در محاکم قضائی کشور مصوب 16/3/1375 هیأت محترم وزیران قرار داده است در حالیکه:
الف: لایحه قانونی خدمت نیروی انسانی درمانی و بهداشتی مصوب 24/9/1358 شورای انقلاب مورد اشاره در ماده 6 قانون نوبت وظیفه عمومی با تصویب قانون پیامآوران بهداشت مصوب 6/8/1375 فسخ ضمنی گردیده است و استفاده کنندگان از قانون مذکور نیز در طول مدت خدمت مجاز به ادامه تحصیل نمیباشند.
ب: افراد مشمول ماده 7 قانون خدمت وظیفه عمومی فارغالتحصیلان فوق دیپلم مراکز تربیت معلم میباشند که به موجب لایحه قانونی مصوب 27/2/1358 شورای انقلاب پس از فراغت از تحصیل و انجام 5 سال تعهد خدمت در وزارت آموزش و پرورش از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف میگردند. ادامه تحصیل این دسته از فارغالتحصیلان نیز در طول انجام تعهد مجاز نمیباشد.
ج: مشمولین مواد 8 و 9 خدمت وظیفه عمومی افرادی هستند که به منظور انجام تحصیل و خدمت در آموزشگاه فنون هواپیمائی و شرکت کشتیرانی و به ترتیب انجام دوازده و ده سال خدمت در آموزشگاه و شرکت ذکر شده از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف میگردد و بحث آنان از بحث فارغالتحصیلان مراکز آموزش عالی مانند دانشکده علوم قضائی و … منصرف میباشد و این قبیل افراد نیز در طول تعهد خدمتی خود حق ادامه تحصیل در سایر مراکز آموزش عالی کشور را نخواهند داشت.
بنابه حکم مندرج در قسمت اخیر ماده 35 قانون خدمت وظیفه و مواد 14 و 15 آییننامه اجرائی مربوط اصل بر صدور یک مرتبه معافیت تحصیلی برای افراد پذیرفته شده در آموزشگاهها و مؤسسات آموزش عالی است که پذیرفته شدگان دانشکده علوم قضائی نیز در بدو شروع به تحصیل در دانشکده مذکور از آن استفاده نمودهاند و در مواردی که ضرورت ادامه اشتغال به تحصیل برای متعهدین به انجام خدمت پس از فراغت از تحصیل وجود دارد این مجوز به موجب قوانین خاص صادر گردیده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین درینجفآبادی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی مینماید.
رأی هیأت عمومی
نظر به اینکه اشتغال مشمولان خدمت سربازی به تحصیل در مراکز آموزش عالی منوط به صدور گواهی انجام خدمت و یا معافیتهای مقرر در قانون و مقررات مربوط به خدمت وظیفه عمومی است و صدور گواهی نامههای مذکور در مورد فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی وابسته به دادگستری جمهوری اسلامی ایران در زمان انجام تعهد خدمت به مدت 10 سال در قوه قضائیه به لحاظ معافیت از انجام خدمت سربازی و عدم جواز صدور گواهی نامههای فوقالذکر مجوز قانونی ندارد، بخشنامه مورد اعتراض مغایر قانون تشخیص داده نمیشود.
شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح طی نامه شماره 20/19/705/م/4/ن مورخ 27/7/1376 ادامه تحصیل مشمولان قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی در محاکم قضائی کشور مصوب 9/11/1373 را طی مدت انجام تعهد ممنوع دانسته است در حالیکه به موجب ماده 12 آئیننامه اجرائی قانون مرقوم مصوب 16/3/1375 هیأت وزیران موضوع تصویبنامه شماره 23754/ت مورخ 22/3/1375 «گواهی اشتغال به خدمت مشمول قانون، در طول مدت ایفای تعهد دارای همان امتیازهائی است که برای مشمولان مواد 6-7-8 و9 قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 1363 در نظر گرفته شده است» و در متن قانون و آئیننامه اجرائی آن هیچ منعی برای ادامه تحصیل مشمولان قانون ذکر نشده و در عین حال ادامه تحصیل حق طبیعی هر شخص میباشد و حسب ماده 15 آئیننامه اجرائی بخش معافیت تحصیلی قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب 9/5/1364 وزراء کشور، دفاع، آموزش و پرورش و فرهنگ و آموزش عالی فارغالتحصیلان لیسانس دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی در مدت مندرج در ماده قبل (تا شش ماه پس از فراغت از تحصیل میتوانند در دورههای تحصیلی بالاتر از لیسانس در داخل کشور به تحصیل ادامه دهند و در مؤسسات مورد اشاره در ماده 12 آییننامه اجرائی قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه … نیز هیچ ممنوعیتی برای ادامه تحصیل مشمولان وجود ندارد.)
علیهذا اطلاق نامه شماره 20/19/705/م/4/ن مورخ 27/7/1376 معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح که ادامه تحصیل مشمولان قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه عمومی فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی در محاکم قضائی کشور مصوب 1373 را قبل از اتمام مدت 10 سال تعهد خدمت ممنوع دانسته مغایر با قوانین و مقررات جاری کشور و حقوق مسلم افراد در جهت ادامه تحصیل بوده تقاضای ابطال آن را مستنداً به بند سوم از اصل سوم و اصول 170 و 173 قانون اساسی و ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری دارد.
معاونت نیروی انسانی ستاد کل نیروهای مسلح در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 29/19/705/م/4/ن مورخ 25/12/1377 اعلام داشتهاند، شاکی مستند اولیه خود را مفاد ماده 12 آییننامه اجرائی قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی در محاکم قضائی کشور مصوب 16/3/1375 هیأت محترم وزیران قرار داده است در حالیکه:
الف: لایحه قانونی خدمت نیروی انسانی درمانی و بهداشتی مصوب 24/9/1358 شورای انقلاب مورد اشاره در ماده 6 قانون نوبت وظیفه عمومی با تصویب قانون پیامآوران بهداشت مصوب 6/8/1375 فسخ ضمنی گردیده است و استفاده کنندگان از قانون مذکور نیز در طول مدت خدمت مجاز به ادامه تحصیل نمیباشند.
ب: افراد مشمول ماده 7 قانون خدمت وظیفه عمومی فارغالتحصیلان فوق دیپلم مراکز تربیت معلم میباشند که به موجب لایحه قانونی مصوب 27/2/1358 شورای انقلاب پس از فراغت از تحصیل و انجام 5 سال تعهد خدمت در وزارت آموزش و پرورش از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف میگردند. ادامه تحصیل این دسته از فارغالتحصیلان نیز در طول انجام تعهد مجاز نمیباشد.
ج: مشمولین مواد 8 و 9 خدمت وظیفه عمومی افرادی هستند که به منظور انجام تحصیل و خدمت در آموزشگاه فنون هواپیمائی و شرکت کشتیرانی و به ترتیب انجام دوازده و ده سال خدمت در آموزشگاه و شرکت ذکر شده از انجام خدمت وظیفه عمومی معاف میگردد و بحث آنان از بحث فارغالتحصیلان مراکز آموزش عالی مانند دانشکده علوم قضائی و … منصرف میباشد و این قبیل افراد نیز در طول تعهد خدمتی خود حق ادامه تحصیل در سایر مراکز آموزش عالی کشور را نخواهند داشت.
بنابه حکم مندرج در قسمت اخیر ماده 35 قانون خدمت وظیفه و مواد 14 و 15 آییننامه اجرائی مربوط اصل بر صدور یک مرتبه معافیت تحصیلی برای افراد پذیرفته شده در آموزشگاهها و مؤسسات آموزش عالی است که پذیرفته شدگان دانشکده علوم قضائی نیز در بدو شروع به تحصیل در دانشکده مذکور از آن استفاده نمودهاند و در مواردی که ضرورت ادامه اشتغال به تحصیل برای متعهدین به انجام خدمت پس از فراغت از تحصیل وجود دارد این مجوز به موجب قوانین خاص صادر گردیده است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین درینجفآبادی و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء بشرح آتی مبادرت بصدور رأی مینماید.
رأی هیأت عمومی
نظر به اینکه اشتغال مشمولان خدمت سربازی به تحصیل در مراکز آموزش عالی منوط به صدور گواهی انجام خدمت و یا معافیتهای مقرر در قانون و مقررات مربوط به خدمت وظیفه عمومی است و صدور گواهی نامههای مذکور در مورد فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضائی وابسته به دادگستری جمهوری اسلامی ایران در زمان انجام تعهد خدمت به مدت 10 سال در قوه قضائیه به لحاظ معافیت از انجام خدمت سربازی و عدم جواز صدور گواهی نامههای فوقالذکر مجوز قانونی ندارد، بخشنامه مورد اعتراض مغایر قانون تشخیص داده نمیشود.
توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.