اثر بلاتکیف گذاشتن زوجه بر تحقق عسر و حرج

درتاریخ : 1392/08/11 به شماره : 9209970907200784

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 12 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: طلاق، عسر و حرج

چکیده رای

بلاتکلیف گذاشتن زوجه و عدم شروع زندگی مشترک پس از گذشت مدت قابل توجهی پس از تاریخ وقوع عقد (سه سال) با توجه به شرایط سنی زوجه (متولد 1362) یکی از مصادیق عسروحرج زوجه محسوب می‌شود

خلاصه جریان پرونده

خانم ز.م. فرزند ح. با وکالت آقای م.ش. دادخواستی به‌طرفیت آقای و.م. فرزند م. و به خواسته‌ صدور گواهی عدم امکان سازش تقدیم کرده و توضیح داده است به‌موجب سند رسمی به شماره ترتیب 5752ـ‌3/8/1389 دفتر ثبت ازدواج شماره … حوزه ثبت شاهرود موکله به عقد ازدواج دائمی خوانده درآمده است و مقرر بوده بلافاصله مراسم عروسی برگزارشده و همسر خود را به منزل برد ولی به علّت نامعلوم زوج تاکنون هیچ‌گونه اقدام عملی در جهت ایفای تعهدات شرعی و قانونی خود ننموده است و موکّل را بلاتکلیف در منزل پدر خود گذاشته و دیناری از بابت نفقه و کسوه و سایر هزینه‌های ضروری پرداخت نمی‌نماید با مراجعه مکرر خانواده موکّل و وساطت بزرگ‌ترهای فامیل که به شهادت آنان استناد می‌شود و با توجه به شرایط سنی موکّل وضعیتی حادث‌شده که موجب عسر و حرج موکله در وضعیت فعلی شده است به‌نحوی‌که نامبرده نه مجرد است نه متأهل لذا درخواست طلاق خلع با توجه به دوشیزه بودن موکّل را دارد اسامی شهود نیز در ذیل دادخواست قید گردیده است. شعبه اوّل دادگاه عمومی بخش بسطام در وقت مقرر با حضور وکیل خواهان و خوانده تشکیل‌شده است وکیل خواهان اظهار داشته خواسته به شرح دادخواست می‌باشد مضافاً‌ اینکه خوانده حسب اظهار موکّل معتاد به استعمال تریاک است در صورت اقتضاء به پزشکی قانونی معرفی شود. خوانده اظهار داشته من مشکلی برای ازدواج ندارم حتی سال قبل قول و قرار عروسی گذاشتم و من تدارک دیدم و خانه مهیا کردم و برادرانم از تهران آمدند تا خانه را مهیا کنیم حتی برنج و روغن خریدیم ولی خواهان تماس گرفت و گفت باید در شهر خانه مستقل بگیری تا من بیایم و باید کارت را عوض کنی اعتیاد به مواد مخدر ندارم برای آزمایش مشکلی ندارم وکیل خواهان درخواست استماع شهادت شهود را که حاضر نموده کرده است و دادگاه به شرح اوراق جداگانه از آقایان ع.الف. و م.م. تحقیق کرده است خوانده اظهار داشته شهودم را در صورت صدور قرار حاضر می‌کنم. دادگاه قرار استماع شهادت شهود با توجه به استناد خوانده را صادر کرده است. در وقت مقرر دادگاه در غیاب طرفین تشکیل و خوانده شهود خود را حاضر نکرده است لذا دادگاه قرار ارجاع امر به داوری را صادر کرده است. داوران منتخب زوجین به‌موجب نظریه مشترک ثبت‌شده به شماره 479ـ‌21/8/91 اعلام کرده‌اند «‌بعد از تشکیل جلسات مکرر با طرفین پرونده و با توجه به اینکه زوج قادر به تصمیم‌گیری نبوده و اراده‌ای برای تشکیل زندگی مشترک ندارد ادامه زندگی به صلاح آن‌ها نمی‌باشد» شعبه اوّل دادگاه عمومی بخش بسطام به‌موجب رأی شماره 0485ـ‌30/8/1391 در خصوص دعوی خانم ز.م. با وکالت آقای م.ش. به‌طرفیت آقای و.م. با وکالت بعدی آقای س.م. و به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش با این توضیح که خوانده همسر شرعی و دائمی خوانده بوده و در تاریخ 3/8/89 صیغه عقد نکاح دائم جاری‌شده ولی خوانده تاکنون مراسم عروسی را برگزار نکرده و جهت ایفای تعهدات شرعی و قانونی خویش عمل ننموده که موضوع باعث بروز عسر و حـرج برای خواهـان شده است و جهـت اثبات ادعـا به شهادت شهود استناد و 2 نفر از گواهان را تعرفه نموده است که گواهان ادّعای خواهان را تأیید کرده‌اند خوانده تقاضای استماع شهادت شهود را نموده که با تعیین وقت شهود خود را حاضر نکرده است و دادگاه با ارجاع امر به داوری داوران منتخب زوجین مشترکاً بیان نمـوده‌اند زوج قـادر به‌تصمیم‌گیری نبوده و اراده‌ای برای تشکیل زندگی مشترک ندارد و ادامه زندگی مشترک به صلاح زوجین نمی‌باشد وکیل خوانده طی لایحه‌ای با ارائه اسناد عادی اجازه‌نامه و استشهادیه مدعی مهیا بودن شرایط زندگی مشترک و استنکاف زوجه از شروع زندگی مشترک شده است لذا دادگاه با احراز رابطه زوجیت دائم فی‌ما‌بین طرفین دعوی به‌موجب سند رسمی ازدواج و با توجه به شهود تعرفه شده از سوی خواهان و اینکه خوانده شهود خود را معـرفی ننموده و در جلـسه دادگاه حـاضرشده و با تـوجه به نظریه داوران مشترک و اینکه خوانده در نخستین جلسه به اسناد عادی اشاره‌ای نکرده است دادگاه دفاعیات وکیل خوانده را مردود دانسته و با احراز عسر و حرج خواهان به‌لحاظ عدم اقدام خوانده در فراهم نمودن موجبات شروع زندگی مشترک دعوی خواهان را مقرون به صحت دانسته و با استناد به ماده 1130 قانون مدنی و گواهی عدم امکان سازش میان زوجین را صادر و خواهان می‌تواند ظرف سه‌ماه از تاریخ قطعیت دادنامه با مراجعـه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق و اینکه سردفتر به نمایندگی این دادگاه صیغه طلاق را از نوع بائن غیر مدخوله نوبت اوّل جاری نماید طلاق خود را به نحو فوق اجرا و ثبت نمـاید. آقای و.م. فرزند م. با وکالت آقای م.م. نسبت به دادنامه فوق‌الذکر تجدیدنظرخواهی به عمل‌آورده است که پس از پاسخ تجدیدنظر خوانده شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان سمنان به‌موجب رأی شماره 1551ـ‌27/12/1391 در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م.م. به وکالت از آقای و.م. و به‌طرفیت خانم ز.م. فرزند ح. و نسبت به دادنامه شماره 485ـ 30/8/1391 شعبه اوّل دادگاه عمومی بخش بسطام که به‌موجب آن خواسته خواهان بدوی وارد تشخیص و با احراز عسر و حرج نامبرده گواهی عدم امکان سازش فی‌ما‌بین طرفین دعوی صادرشده است که با توجه به محتویات پرونده و نظر به اظهارات طرفین نامبردگان در دوران عقد بسر می‌برند زندگی مشترک فی‌ما‌بین تشکیل نشده است و جهت عسر و حرج مورداشاره به‌نحوی‌که در دادنامه به آن استناد و استدلال شده و اظهارات شهود در این خصوص اخذشده است برگزار نشدن مراسم عروسی است که تاکنون محقق نشده است مع‌الوصف به حکایت اوراق پرونده و اظهارات شهود تعرفه شده از سوی زوجه به نظر می‌رسد و منشأ اختلاف بین زوجین که تابه‌حال ازدواج آنان منتهی به برگزاری مراسم عروسی و تشکیل زندگی مشترک نگردیده است اختلاف در نحوه برگزاری مراسم عروسی و محل زندگی مشترک فی‌ما‌بین بوده و مورد دیگری که باعث بروز اختلاف باشد در پرونده وجود ندارد و مستنبط از اظهارات شهود و طرفین دعوی نیز این است که علی‌الظاهر به نظر می‌رسد درخواست زوجه در مورد چگونگی برگزاری مراسم و انتخاب محل زندگی مشترک موجب اختلاف گردیده است لذا نظر به اینکه زوجین وارد زندگی مشترک نشده‌اند ادّعای تحقق عسر و حرج متکی به دلیل و بینه شرعی نمی‌باشد لذا با نقض رأی تجدیدنظر خواسته بنا به جهات فوق رأی بر بطلان دعوی خواهان صادر کرده است. خانم ز.م. نسبت به دادنامه یادشده فرجام‌خواهی به عمل‌آورده است که پس از ابلاغ نسخه ثانی دادخواست فرجامی و ضمایم به‌فرجام‌خوانده و مضی مهلت پاسخگویی پرونده به دیوان‌عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع شده است لایحه اعتراضییه به هنگام شور قرائت می‌شود.
هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای مهدی اسلامی عضو ممیّز و ملاحظه اوراق پرونده در خصوص دادنامه شماره 1551ـ 27/12/1391 شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان سمنان مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد:

رای دیوان

فرجام‌خواهی وارد و پرونده دارای نواقص تحقیقاتی است زیرا: 
1ـ داوران منتخب زوجین با صراحت اعلام کرده‌اند «زوج قادر به تصمیم‌گیری نبوده و اراده‌ای برای تشکیل زندگی مشترک ندارد و ادامه زندگی به صلاح آن‌ها نمی‌باشد» به‌موجب ماده 27 قانون حمایت خانواده مصوب 1/12/1391 دادگاه باید با توجه به نظر داوران رأی صادر نماید در این خصوص اخذ توضیح از داوران در مورد نظریه آنان ضرورت داشته است. 
2ـ زوجه متولد 19/11/1362 می‌باشد سه سال است که زوج او را بلاتکلیف رها نموده است تحقیق از طریق مددکار اجتماعی دادگستری یا سازمان بهزیستی در مورد علل بلاتکلیفی زوجه و جهات عدم شروع زندگی مشترک ضرورت دارد بلاتکلیف گذاشتن زوجه با شرایط سنی فوق و عدم انگیزه زوج همان‌گونه که دادگاه نخستین ضمناً به آن پرداخته از مصادیق عسر و حرج است. لذا بنا به جهات فوق و ضرورت این امر که دادگاه تجدیدنظر استان می‌بایست با تعیین وقت رسیدگی و دعوت زوجین در مورد جهات و علل عدم شروع زندگی مشترک از شخص زوجین توضیحات لازم اخذ سپس با تحقیق از داوران زوجین در مورد نظریه آنان و نیز جلب نظر مددکار اجتماعی و با تکمیل تحقیقات نسبت به صدور رأی مقتضی اقدام نماید مستنداً‌ به بند الف ماده 401 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی رأی فرجام‌خواسته را به لحاظ نقص تحقیقات فوق‌الذکر نقض و رسیدگی مجدد به پرونده به شعبه پنجم دادگاه محترم تجدیدنظر استان سمنان ارجاع می‌گردد.
رئیس شعبه 12 دیوان‌عالی کشور مستشار
طیبی ـ اسلامی

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.