اعتراض به صلاحیت محلی دادگاه صادرکننده رأی در مرحله اعتراض شخص ثالث

درتاریخ : 1392/01/18 به شماره : 9209970906800018

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 8 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: اعتراض ثالث، صلاحیت محلی، عدم صلاحیت، ایرادات، اقامتگاه

چکیده رای

ورود دادگاه رسیدگی‌کننده به اعتراض شخص ثالث، اعم از بدوی یا تجدیدنظر، به صلاحیت محلی دادگاه صادرکننده رأی مورد اعتراض شخص ثالث به‌لحاظ مختومه بودن موضوع موقعیت قانونی ندارد و موردی برای اظهارنظر و تصمیم در مورد صلاحیت محلی دادگاه صادرکننده رأی مورد اعتراض ثالث در دادگاه بدوی یا تجدیدنظر رسیدگی‌کننده به اعتراض ثالث وجود ندارد.

خلاصه جریان پرونده

بدواً در تاریخ 14/9/89 خانم ن.س. مقیم سمنان دادخواستی به طرفیت خانم ر.پ. مقیم تهران به عنوان وراث شهید خ.ک. به خواسته صدور حکم بر اثبات زوجیت فی‌مابین خواهان و شهید خ.ک. به شعبه 2 دادگاه حقوقی سمنان تقدیم نموده که دادگاه به موجب رأی شماره 1290ـ89 مورخ 27/9/89 به اعتبار محل اقامت خوانده در حوزه قضائی تهران، قرار عدم صلاحیت خود را به شایستگی محاکم عمومی تهران صادر نموده و پس از وصول پرونده به دادگستری تهران و ثبت آن در شعبه 286 دادگاه عمومی خانواده، با تعیین وقت از طرفین دعوت به رسیدگی، به عمل آمد. در جلسه دادرسی مورخ 13/4/90 که با حضور طرفین دعوی تشکیل گردیده، دادگاه اظهارات و مدافعات طرفین را استماع و در صورت‌مجلس منعکس و پس از استماع گواهی گواهان خواهان، سرانجام به موجب دادنامه شماره 695ـ91 مورخ 13/4/91 حکم بر اثبات زوجیت دائم خواهان با شهید خ.ک. از تاریخ 9/7/60 لغایت 1/1/61 صادر نموده است. رأی صادره به طرفین ابلاغ شد. اعتراضی نسبت به آن در پرونده مشهود نیست و حسب گواهی پیوست پرونده، به لحاظ عدم اعتراض نسبت به آن قطعیت رسیده است. سپس درتاریخ 16/9/90، بنیاد شهید دادخواستی به عنوان اعتراض شخص ثالث به طرفیت طرفین دادنامه مذکور تقدیم و تقاضای ابطال دادنامه فوق‌الذکر را نموده است. دادخواست مطروحه در شعبه 286 دادگاه عمومی خانواده تهران ثبت و با تعیین وقت از طرفین دعوت به رسیدگی، به عمل آمد. در جلسه دادرسی مورخ 29/11/90 که با حضور نماینده قضایی خواهان و نیز خواندگان تشکیل گردیده، دادگاه اظهارات و مدافعات طرفین را استماع و در صورت‌مجلس منعکس و سرانجام به موجب دادنامه شماره 1886 مورخ 2/12/90 حکم بر بطلان دعوی خواهان صادر نموده است که پس از ابلاغ رأی صادره، بنیاد شهید نسبت به آن تجدیدنظرخواهی نموده که پس از انجام تشریفات قانونی، شعبه 2 دادگاه تجدیدنظر استان تهران وارد رسیدگی شده و پس از تشکیل جلسه دادرسی و استماع اظهارات نماینده حقوقی تجدیدنظرخواه و احد از تجدیدنظرخواندگان، به نام خانم ن.س.، سرانجام به موجب دادنامه شماره 1355ـ91 مورخ 23/7/91، با استدلال اینکه طرح دعاوی به طرفین خواندگان باید وفق مقررات قانونی مربوط به موضوع خواسته باشد، ملاحظه می‌شود که طرح دعوی مربوط به اثبات زوجیت مطابق مقررات قانونی نبوده، زیرا خانم ر.پ. ساکن آزاد شهر گلستان و اقامتگاه وی نیز در همان شهرستان است. لذا حضور نامبرده در تهران (در منزل دخترش) صلاحیت این دادگاه را بر رسیدگی به دعوی مربوطه به اثبات زوجیت فراهم نمی‌نماید؛ چه اینکه در حال حاضر نیز در استان اصفهان است. لذا با توجه به اهمیت موضوع دعوی مطروحه مربوط به اثبات زوجیت و دعوی اعتراض ثالث، دادگاه با رعایت ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی و با استناد ماده 352 قانون یادشده، اقدام به نقض دادنامه‌های شماره 900695 و 9001886 و با لحاظ اعتبار صلاحیت محاکم آزادشهر استان گلستان به عنوان مرجع صالح، پرونده امر در اجرای مواد دادرسی یادشده جهت رسیدگی ارسال می‌گردد. پس از وصول پرونده به دادگستری شهرستان آزادشهر و ثبت آن در شعبه اول دادگاه عمومی خانواده، دادگاه به موجب رأی شماره 1107ـ91 مورخ 11/10/91 با اعلام اینکه در تمام مراحل رسیدگی آدرس خواندگان در دادخواست منعکس و تهران اعلام شده است و حسب ماده 26 قانون آیین دادرسی مدنی، مناط صلاحیت تاریخ تقدیم دادخواست و در پرونده حاضر، اصحاب دعوی در طی جلسات متعدد رسیدگی و به ویژه در جلسه اول دادرسی که زمان رسیدگی به ایرادات و از جمله ایراد صلاحیت است، خواندگان هیچ اعتراضی به صلاحیت دادگاه مطرح نکرده‌اند و صرف اینکه در مقام تجدیدنظرخواهی خانم ر.پ. آدرس خود را شهرستان آزادشهر اعلام نماید، آن هم در مرحله تجدیدنظر، به نظر این دادگاه صلاحیت برای دادگاه آزادشهر ایجاد نمی‌کند. ضمن اینکه با مراجعه به محتویات پرونده و اظهارات مشارالیها چنین اظهاراتی از وی در هیچ‌جای پرونده درج نشده است و وی تنها محل عقد خود را آزادشهر ذکر کرده است و در مورد دعوی اثبات زوجیت، مبرهن است که محل وقوع عقد تعیین‌کننده صلاحیت دادگاه رسیدگی‌کننده نمی‌باشد و موضوع دعوی خواهان و اعتراض ثالث منصرف از ماده 13 قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد. لذا دادگاه با نفی صلاحیت خود، مستنداً به ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی، قرار عدم صلاحیت خویش را به صلاحیت محاکم عمومی خانواده تهران صادر و سپس به لحاظ حدوث اختلاف در صلاحیت، پرونده را به دیوان‌عالی کشور ارسال و پس از وصول جهت حل اختلاف به این شعبه ارجاع گردیده است.

رای دیوان

محتویات پرونده حاکیست که بدواً خانم ن.س. به طرفیت خانم ر.پ.، مقیم تهران به عنوان وراث شهید خ.ک. دادخواستی به خواسته اثبات زوجیت فی‌مابین خواهان و شهید مذکور تقدیم نموده که شعبه 286 دادگاه عمومی خانواده تهران، به دعوی مطروحه ماهیتاً رسیدگی و سرانجام به موجب دادنامه شماره 695/91 مورخ 13/4/91 حکم بر اثبات زوجیت دائم بین خواهان با شهید یادشده صادر نموده و رأی صادره هم به لحاظ عدم اعتراض قطعیت یافته است و سپس بنیاد شهید به طرفیت طرفین دعوی فوق‌الاشعار، دادخواستی به عنوان اعتراض شخص ثالث تقدیم و ابطال دادنامه قطعیت یافته مرقوم در فوق را خواستار شده است. دادخواست اخیر در شعبه 286 دادگاه عمومی خانواده تهران به عنوان دادگاه صادرکننده رأی قطعی ثبت و دادگاه پس از رسیدگی ماهوی به اعتراض ثالث مطروحه، سرانجام به موجب دادنامه شماره 1886 مورخ 2/12/90 حکم بر بطلان دعوی معترض ثالث صادر نموده است. رأی صادره مورد تجدیدنظرخواهی معترض ثالث قرارگرفته و شعبه 2 دادگاه تجدید نظر استان تهران در مقام رسیدگی به تجدیدنظرخواهی مطروحه، به موجب دادنامه شماره 1355ـ91 مورخ 23/7/91 و با استدلال منعکس در آن و به لحاظ اینکه در دعوی اثبات زوجیت، خوانده دعوی مقیم شهرستان آزادشهر در استان گلستان بوده و رسیدگی به این دعوی در صلاحیت دادگاه عمومی آزادشهر بوده است، ضمن نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته و دادنامه مورد اعتراض شخص ثالث به شماره‌های فوق‌الذکر، پرونده را جهت اقدام قانونی به محاکم عمومی شهرستان آزادشهر ارسال نموده؛ و متعاقباً شعبه اول دادگاه عمومی خانواده آزادشهر هم به موجب دادنامه شماره 1107ـ91 مورخ 11/10/91 با استدلال منعکس در آن و به جهت اینکه محل اقامت خوانده در دادخواست تقدیمی درحوزه قضایی تهران اعلام شده و ایرادی هم به صلاحیت دادگاه به عمل نیامده و خوانده در هیچ‌یک از جلسات دادرسی، محل اقامت خود را آزادشهر اعلام ننموده است و محل وقوع عقد نکاح هم موجد صلاحیت دادگاه نمی‌باشد، لذا خود را صالح به رسیدگی ندانسته و با استناد ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی، قرار عدم صلاحیت خود را به شایستگی محاکم عمومی خانواده تهران صادر نموده است. دعوی اصلی اثبات زوجیت، قبلاً مورد رسیدگی ماهیتی و صدور حکم قرار گرفته و رأی صادره هم به قطعیت رسیده و امری مختومه محسوب می‌گردد و اساساً هم این دعوی با توجه اقامتگاه خوانده که در دادخواست تقدیمی در حوزه قضائی تهران اعلام شده و خوانده دعوی با وجود حضور در جلسه دادرسی و دفاع در قبال دعوی مطروحه، اعتراضی نسبت به اقامتگاه معینه خود در دادخواست تقدیمی و نیز ایرادی به صلاحیت دادگاه ننموده و رسیدگی به این دعوی هم با توجه به عنوان خواسته آن طبق قاعده عمومی مقرر در صدر ماده 11 قانون آیین دادرسی مدنی در صلاحیت دادگاه عمومی خانواده تهران بوده است. موضوع پرونده حاضر اعتراض شخص ثالث نسبت به رأی قطعی صادره در دعوی اصلی بوده و رسیدگی به این اعتراض هم طبق ماده 420 قانون آیین دادرسی مدنی، در صلاحیت همان دادگاه صادرکننده رأی قطعی می‌باشد و دادگاه مکلف است که به اعتراض شخص ثالث مطروحه، ماهیتاً رسیدگی و نفیاً و یا اثباتاً انشاء رأی نماید و ورود دادگاه رسیدگی‌کننده به اعتراض شخص ثالث اعم از بدوی یا تجدیدنظر به صلاحیت محلی دادگاه صادرکننده رأی، مورد اعتراض شخص ثالث به لحاظ مختومه بودن امر، موقعیت قانونی ندارد. از این رو اقدام شعبه 2 محترم دادگاه تجدیدنظر استان تهران که درمقام تجدیدنظرخواهی نسبت به رأی صادره در خصوص اعتراض شخص ثالث مطروحه، وارد رسیدگی شده به نقض رأی تجدیدنظرخواسته و همچنین نقض رأی مورد اعتراض شخص ثالث، به جهت اینکه رسیدگی به دعوی اصلی در صلاحیت محلی دادگاه عمومی تهران نبوده، خلاف موازین و مقررات قانون آیین دادرسی مدنی بوده و مخدوش می‌باشد؛ و به هر تقدیر چون در موقعیت فعلی که اعتراض شخص ثالث نسبت به رأی قطعی صادره مطرح رسیدگی بوده ورود به صلاحیت دادگاه صادرکننده رأی قطعی مورد اعتراض شخص ثالث، موقعیت قانونی نداشته و موضوع مفروغ‌عنه می‌باشد و رسیدگی به اعتراض ثالث مطروحه هم قانوناً درصلاحیت همان دادگاه صادرکننده رأی قطعی بوده که چون دادگاه صادرکننده رأی قطعی مورد اعتراض شخص ثالث شعبه 286 دادگاه خانواده تهران می‌باشد؛ لذا رسیدگی به اعتراض شخص ثالث مطروحه در صلاحیت دادگاه مزبور خواهد بود. فلذا دراجرای تبصره ماده 27 قانون آیین دادرسی مدنی، ضمن تأیید نتیجه رأی شماره 1107ـ11/10/91 شعبه اول دادگاه عمومی خانواده آزادشهر و نقض رأی شماره 1355ـ23/7/91 شعبه 2 دادگاه تجدیدنظر استان تهران و تأیید صلاحیت دادگاه عمومی خانواده تهران در رسیدگی به اعتراض شخص ثالث مطروحه فی‌مابین محاکم مرقوم، حل اختلاف می‌گردد و مقرر می‌دارد پرونده از موجودی کسر و به مرجع ذی‌ربط اعاده گردد.
رئیس شعبه 8 دیوان‌عالی کشور ـ مستشاران
عباسیان ـ ناصح ـ اللهیاری

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.