مرجع صالح رسیدگی پس از تشخیص خلاف بین شرع بودن رأی

درتاریخ : 1392/12/11 به شماره : 9209970909100361

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 3 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: اعاده دادرسی، خلاف بین شرع، صلاحیت، دادگاه هم‌عرض

چکیده رای

مرجع صالح پس از اعاده دادرسی و تشخیص خلاف بین شرع بودن رأی توسط رئیس قوه قضائیه، شعبه هم‌عرض دادگاه صادرکننده رأی است؛ نه خود دادگاه صادرکننده رأی مورد اعتراض.

خلاصه جریان پرونده

در وضعیت فعلی اینکه در تاریخ 8/8/84 آقای ر.ط. به‌طرفیت 1- دایره سرپرستی دادگستری نیشابور 2-آقای ع.ط. 3- آقای م.ب.، دادخواست تقدیم و خواسته را ((‌اعتراض ثالث به دادنامه شماره 248/583 مورخ 21/2/84 صادره از شعبه اول دادگاه حقوقی نیشابور در پرونده کلاسه 84/696 مبنی بر صدور حکم حجر آقای ع.ط.)) اعلام داشته است. شعبه اول دادگاه حقوقی نیشابور پس از یک سلسله اقدامات ختم رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره 312/6277 – 21/12/85 نظر به اینکه شعبه چهاردهم دادگاه تجدیدنظر برابر دادنامه شماره 92/1017 – 15/6/84 حکم به ردّ تجدیدنظرخواهی صادر کرده رسیدگی به اعتراض را در صلاحیت آن شعبه اعلام با صدور قرار عدم صلاحیت پرونده به شعبه مذکور ارسال می‌گردد.
شعبه 14 دادگاه تجدیدنظر به‌موجب دادنامه شماره 38/38-20/1/86 نظر به اینکه در ماهیت حکم حجر اظهارنظر نکرده مستنداً‌ به ماده 420 قانون آیین دادرسی مدنی خود را صالح به رسیدگی ندانسته و به صلاحیت شعبه اول محاکم حقوقی نیشابور اعلام نظر و پرونده به استناد ماده 30 همین قانون به شعبه مزبور ارسال و شعبه مرجوعٌ‌الیه پس از رسیدگی طی دادنامه شماره 361/3550 – 30/7/86 با توجه به دادخواست تقدیمی و نظریه پزشکی قانونی و طرح دعاوی مرحوم (ع.ط.) و اظهارات شهود در پرونده حقوقی شعبه دوم، اعتراض ثالث را وارد دانسته ضمن نقض دادنامه 248/583- 21/2/84 حکم به ردّ دعوی حجر خصوصاً‌ تاریخ قیدشده صادر می‌نماید. خانم‌ها ع.ر. و ف.ط. از این رأی تجدیدنظرخواهی کرده و شعبه 14 تجدیدنظر خراسان رضوی به‌موجب دادنامه شماره 8709975133401430 – 27/11/87 تجدیدنظرخواهی را ردّ و رأی معترضٌ‌عنه را عیناً‌ تأیید می‌نماید. با دادخواهی خانم ف.ط. در اجرای ماده‌واحده قانون اصلاح ماده 18 اصلاحی قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب مصوب دی‌ماه 85 و آیین‌نامه اجرایی آن قانون، آرای موضوع دادخواهی خلاف بین شرع تشخیص و با اعاده دادرسی موافقت و پرونده جهت رسیدگی مجدد به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارسال و شعبه چهاردهم تجدیدنظر استان خراسان رضوی این بار نیز دادنامه معترضٌ‌عنه را صحیح دانسته با ردّ اعاده دادرسی رأی به تأیید دادنامه شماره 8709975133401430 -27/11/87 صادر می‌نماید. خانم ف.ط. تقاضای رسیدگی فرجامی ‌نموده پرونده پس از تبادل لوایح به دیوان‌عالی کشور ارسال و در دستور کار این شعبه قرار می‌گیرد. سابقه حین شور قرائت می‌شود.
هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای دکتر سام سوادکوهی فر عضو ممیّز و ملاحظه اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد.

رای دیوان

موضوع اعلام خلاف شرع در احکام که مقتبس از فقه است یک تأسیس فقهی است که قانون‌گذار آن را مورد توجه قرار داده است و درخواست اعاده دادرسی به لحاظ خلاف بین شرع بودن آراء که در اختیار رئیس قوه قضائیه قرارگرفته است از موارد اعاده دادرسی متعارف در قانون آیین دادرسی مدنی نیست و مبانی و شروط حاکم بر آن با دیگر موارد اعاده دادرسی فرق دارد و صرفاً از باب اعاده دادرسی تلقی گردیده است و قانون‌گذار فقط تشخیص خلاف بین شرع بودن آراء را توسط رئیس قوه قضاییه به‌منظور توجیه رسیدگی مجدد یکی از جهات اعاده دادرسی محسوب نموده است و ذیل بند یک بخشنامه شماره 3137/87/1 مورخ 27/3/87 صادره از قوه قضائیه دلالت بر این دارد که بخشنامه مدخلیتی در مقررات آیین دادرسی مدنی در مورد اعاده دادرسی متعارف قانونی ندارد و چون موضوع خلاف شرع بودن آراء یک تأسیس خاص فقهی و حقوقی است طبق ملاک متخذه از قوانین منسوخ و غیر منسوخ راجع به مرجع صالح رسیدگی به این موضوع مانند ماده 18 سابق از قانون تشکیل دادگاه‌های عمومی و انقلاب و مواد 327 و 328 و ماده 412 (‌منسوخ) از قانون آیین دادرسی مدنی، دادگاه رسیدگی‌کننده به‌اشتباه خلاف بین شرع دادگاه صادرکننده رأی نبوده است به‌علاوه شرعاً‌ هم در صورت وجود خلاف بین شرع قاضی دیگر باید در رأی صادره بازنگری کند و آن به معنی دادگاه هم‌عرض دادگاه صادرکننده رأی است، به همین لحاظ رئیس قوه قضائیه وقت هم طبق بند 5 بخشنامه مذکور در مواردی که شعب تشخیص دیوان‌عالی کشور قرار ردّ تجدیدنظرخواهی فوق‌العاده (با تأیید رأی یا بدون آن) را صادر می‌کرد مرجع صالح به رسیدگی به اعلام اشتباه را دادگاه هم‌عرض شعبه صادرکننده رأی تجدیدنظر خواسته تعیین نموده است و در پرونده مطروحه فعلی هم ریاست محترم قوه قضائیه درخواست رسیدگی توسط مرجع صالح را کرده است و آن شعبه دیگری از محاکم تجدیدنظر استان خراسان رضوی است نه دادگاه صادرکننده رأی. نظر به‌مراتب یادشده چون شعبه 14 دادگاه تجدیدنظر استان مرقوم صالح به رسیدگی به موضوع یادشده نبوده است – مستنداً‌ به‌مراتب فوق‌الذکر و بند (ب) ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه فرجام‌خواسته نقض و رسیدگی به شعبه دیگری از دادگاه‌های تجدیدنظر استان خراسان رضوی ارجاع می‌گردد.
رئیس شعبه 3 دیوان‌عالی کشور ـ مستشار
غفار پور ـ سوادکوهی فر

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.