فرجام‌خواهی از رأی کمیسیون ماده واحده راجع به اراضی اختلافی

درتاریخ : 1392/08/28 به شماره : 9209970907000524

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 10 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: فرجام‌خواهی، دعوای غیرمالی، کمیسیون ماده واحده راجع به اراضی اختلافی

چکیده رای

اعتراض به رأی کمیسیون ماده واحده راجع به اراضی اختلافی و صدور حکم بر نقض آن دعوای غیرمالی محسوب می‌شود و مشمول هیچ‌کدام از آراء غیرمالی قابل فرجام‌خواهی نیز نیست.

خلاصه جریان پرونده

سازمان مسکن و شهرسازی استان خراسان رضوی در تاریخ 22/9/89 ضمن تقدیم دادخواست به‌طرفیت آقایان 1ـ م.پ. 2ـ م.پ.، نسبت به رأی شماره 791 ـ 26/12/87 کمیسیون ماده ‌واحده معترض گردیده، رسیدگی و نهایتاً صـدور حکم بر نقض آن را تقاضا دارد و توضیح داده است که ؛ به ‌موجب ماده اوّل لایحه قانونی ملی کردن جنگل‌ها و مراتع مصوب 27/10/41 جنگل‌ها و مراتع و بیشه‌های طبیعی و اراضی جنگلی ملی گردیده و نتیجتاً پلاک 9797 فرعی از 187 اصلی بخش 10 مشهد واقع در طرقبه خیابان پایداری 3 از طریق کمیسیون ماده 56 قانون حفاظت جنگل‌ها و مراتع توسط اداره منابع طبیعی ملی اعلام و در تصرف آن اداره قرار می‌گیرد و سپس اراضی مزبور به استناد ماده 10 قانون زمین شهری، تحویل آن سازمان شده و با انجام تشریفات قانـونی بر وفق مقررات، سند مالکیت پلاک مزبور بنام دولت جمهوری اسلامی ایران و با قائم‌مقامی سازمان موصوف اصدار یافته است. و رأی شماره 791ـ 26/12/87 کمیسیون ماده‌واحده در خصوص پلاک فوق‌الذکر مغایر با مقررات قانونی و موازین شرعی است. پرونده به شعبه بیست و هشتم دادگاه عمومی حقوقی مشهد ارجاع و تحت کلاسه 891076 در جریان رسیدگی قرارگرفته است. حسب تصمیم مورخ 24/2/90 دادگاه، دستور مطالبه پرونده موضوع دادنامه شماره 791ـ 26/12/87 کمیسیون ماده 56 جهت ملاحظه صادر گردیده و برابر تصمیم مورخ 9/5/90 دادگاه، قرار معاینه محل توأم با جلب نظر کارشناس صدور یافته است. وظیفه عضو مجری قرار، ملاحظه و انعکاس وضعیت محل، قدمت اشجار یا ابنیه (در صورت وجود آن‌ها) و وظیفه کارشناس، بررسی دقیق نقشه‌های هوایی و پرونده مطروحه در منابع طبیعی برای تعیین اینکه اراضی مورد اختلاف در زمان اجرای قانون ملی کردن اراضی مرتعی در سال 1341 و قبل از حاکمیت قانون یادشده از حیث قابلیت کشت و زرع و بافت خاک، تعیین گردیده است و همچنین کارشناس مکلف شده باملاحظه آثار احتمالی مربوط به احیاء ازجمله کاشت درخت، قدر متیقن عمر درختان احتمالی که در نظریه کارشناسان هیأت اجرایی موضوع ماده 56 مرقوم به آن اشاره گردیده، اظهارنظر نماید و معلوم می‌سازد که آیا در سال 1341 درختان مورد ادعا در زمین موجود بوده؟ یا زمین سابقه احیاء داشته است؟. آقای ع.ب. خود را به وکالت از خواندگان معرفی کرده و سپس طی لایحه‌ای به وارده شماره 1064ـ10/8/90 درخواست نموده است که موقعیت زمین در سال 1365 نیز در قرار کارشناسی مدنظر واقع شود در تاریخ 10/8/90 قرار معاینه محلی به‌وسیله دادرس دادگاه به مرحله اجرا درآمده و گزارش کارشناسی به وارده شماره 1895ـ 11/10/90 پیوست سابقه می‌باشد. نظریه اعلامی کارشناس مشعر بر آن است که: «1ـ با توجه به نقشه‌برداری انجام‌شده، مساحت عرصه اختلافی محصور که هم‌اکنون در تصرف خواندگان است، حدود 37510 مترمربع است که حدوداً 5510 مترمربع بیشتر از ادّعای خواندگان و رأی کمیسیون ماده‌واحده در تصرف آقایان پ. می‌باشد 2ـ بر اساس مشاهدات و بررسی عکس‌های هوایی وضعیت توپوگرافی و سنگلاخی بودن، تپه‌ای بودن، شیب‌دار بودن، عدم وجود خاک زراعی در دامنه‌ها و تپه‌ها، وجود انواع گیاهان مرتعی و عدم امکان‌ آبیاری آن‌ها به‌صورت ثقلی، کم بودن سن درختان موجود در داخل کال، کالچه و دامنه‌ها، قدمت کم ساختمان‌ها و تأسیسات و مستحدثات احداث‌شده در محل اختلافی و همچنین مطالعه عکس هوایی سال 1345 {بلوک 104 ـ عکس‌های شماره 2 و3ـ رن 10} حکایت از آن دارد که تنها مقدار حدود 3765 مترمربع از قطعه زمین مورد اختلاف در زمان تصویب قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع (سال 1341) دارای سابقه احیاء و تصرف بوده است و جزء مستثنیات قانونی اشخاص می‌باشد ولی مقدار حدود 33745 مترمربع دیگر از عرصه تصرفی در سال 1345 فاقد هرگونه سابقه احیاء‌ و کشت و کار بوده است و تمامی ساختمان‌ها، تأسیسات و درختکاری‌های صورت گرفته در این مساحت بعد از سال 1345 بوده است لذا این مساحت در زمان تصویب قانون ملی شدن جنگل‌ها و مراتع به‌صورت اراضی مرتعی و ملی متعلق به دولت بوده است ». نماینده خواهان و نیز وکیل خواندگان برابر لوایح ثبت‌شده به شماره‌های 1556ـ 9/11/90 و 1573ـ 12/11/90 نسبت به نظریه کارشناس معترض گردیده و مفاداً ارجاع امر به هیأت سه‌نفره کارشناسان را خواستار شده‌اند. دادگاه در وقت فوق‌العاده ختم رسیدگی اعلام و رأی شماره 301426ـ 6/12/90 را به شرح آتی صادر نموده است: « در خصوص دعوی سازمان مسکن و شهرسازی به‌طرفیت آقای 1ـ م.پ.2ـ م.پ.با وکالت ع.ب.به خواسته اعتراض به رأی شماره 791ـ 26/12/87 کمیسیون ماده‌واحده و نقض آن به شرح دادخواست که بیان‌شده در اجرای لایحه قانونی ملی کردن جنگل‌ها و مراتع پلاک 9797 فرعی از 187 اصلی بخش 10 مشهد ملی اعلام و در اجرای ماده 10 قانون زمین شهری تحویل سازمان خواهان شده، سند مالکیت آن طی تشریفات قانونی صادر چون رأی معترضٌ‌عنه برخلاف قانون صادرشده، تقاضای صدور حکم گردیده است، وکیل خواندگان به شرح لایحه اعلام داشته احیائی که بعد از سال 42 و قبل از سال 65 نیز صورت گرفته باشد موجب مالکیت موکلین وی بوده است. دادگاه به‌منظور رسیدگی به دعوی خواهان قرارهای معاینه محل و کارشناسی صادر که توسط دادرس دادگاه اجراشده، نظریه کارشناسی صورت گرفته که با استفاده از ابزارهای فنی و وضعیت توپوگرافی و بافت خاک و وضعیت اراضی مورد اختلاف صورت گرفته، حکایت از آن دارد که مقدار 3765 مترمربع اراضی مورد اختلاف طرفین دارای سابقه احیاء بوده، لذا در زمره مستثنیات خواندگان محسوب لیکن مقدار 33745 مترمربع از عرصه متصرفی خواندگان قطع‌نظر از اینکه فاقد سابقه احیاء و کشت و کار اعلام‌شده، قابلیت احیاء نیز توجهاً به وضعیت محل و سنگلاخی بودن نداشته تصرفات یاد شده خواندگان صـرفاً به ‌منظور تجـاوز به اراضی ملی و تحریص بوده و لا غیر بنابراین دادگاه نظریه کارشناس منتخب را که با اوضاع‌واحوال مسلم قضیه انطباق داشته صائب دانسته ضمن ردّ اعتراض طرفین، دعوی خواهان را صرفاً نسبت به مقدار 33745 متر اراضی ملی متصرفی خواندگان وارد دانسته به استناد ماده 56 ماده‌واحده حـکم به نقض قسمتی از رأی معترضٌ‌عنه نسبت به اراضی اخیرالذکر وفق نظریه کارشناس به نفع خواهان صادر و اعلام می‌نماید و نسبت به 3765 متر اراضی خواندگان توجهاً به نظریه کارشناس، دعوی خواهان را وارد ندانسته به استناد ماده 1257 قانون مدنی حکم به ردّ دعوی و تأیید دادنامه نسبت به اراضی اخیرالذکر صادر و اعلام می‌نماید.. ». دادنامه مذکور در تاریخ 13/12/1390 به اداره خواهان ابلاغ‌شده و آن اداره در تاریخ 23/1/1391 با تقدیم دادخواست فرجامی مستدعی رسیدگی و نقض دادنامه شماره 301426ـ6/12/90 می‌باشد. وکیل خواندگان نیز به مقام تجدیدنظرخواهی برآمده و شعبه دهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی برابر تصمیم مورخ 3/3/91 قرار ارجاع امر به هیأت سه‌نفره کارشناسان صادر و پس از اجرای آن و بررسی‌های لازم، سرانجام به‌موجب دادنامه شماره 3001648ـ‌19/10/91 چنین رأی می‌دهد: «در خصوص تجدیدنظرخواهی آقایان م. و م.پ. فرزندان الف. و م. با وکالت آقای ع.ب. به‌طرفیت س. از دادنامه شماره 301426ـ 6/12/90 شعبه 28 دادگاه عمومی حقوقی مشهد که طی آن اعتراض تجدیدنظر خوانده نسبت به رأی شماره 791ـ 26/12/87 کمیسیون ماده‌واحده راجع به تعداد 3765 مترمربع وارد ندانسته حکم به ردّ آن صادر امّا نسبت به مابقی اراضی با قبول اعتراض رأی معترضٌ‌عنه در مورد آن نقض شده است. با عنایت به نظر هیأت سه‌نفره کارشناسان و با تغییر میزان مستثنیات متراژ 5879 مترمربع به‌عنوان اراضی غیر ملی رأی نسبت به مابقی اراضی مطابق موازین قانونی صادرشده است لذا به استناد ماده 358 قانون آیین دادرسی مدنی با ردّ اعتراض، رأی صادره با تغییر به ‌عمل ‌آمده تأیید می‌گـردد. رأی قطعی اسـت». پرونـده با اقـدامـات دفـتری به دیوان‌عالی کشور ارسال‌شده و با وصول و ارجاع آن به این شعبه تحت کلاسه بالا در دستور کار قرارگرفته است. 
هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش عضو ممیّز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد:

رای دیوان

خواسته دعوی سازمان مسکن و شهرسازی استان خراسان رضوی، اعتراض به رأی کمیسیون ماده‌واحده و صدور حکم بر نقض آن می‌باشد. گذشته از آنکه خواندگان‌ هم نسبت به رأی شماره 301426ـ 6/12/90 دادگاه بدوی معترض شده‌اند و در این خصوص رأی شماره 3001648ـ 19/10/91 شعبه دهم دادگاه تجدیدنظر استان خراسان رضوی صادر گردیده است، اساساً چون دعوی مطروحه غیرمالی بوده و از شمول مقررات بندهای «الف» و «ب» ماده 367 قانون آیین دادرسی مدنی خارج است. بنا به‌مراتب و به لحاظ غیرقابل فرجام بودن دادنامه معترضٌ‌عنه ، این شعبه در قبال تقاضای سازمان فرجام‌خواه با تکلیفی مواجه نیست. مقرر می‌دارد دفتر پرونده را به مرجع ذی‌ربط اعاده نماید.
رئیس شعبه 10 دیوان‌عالی کشور ـ مستشار
عبدالله پورـ میر مجیدی

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.