شرط صحت رجوع زوجه به ما بذل

درتاریخ : 1392/01/21 به شماره : 9209970909900027

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 26 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: طلاق، بذل مهریه، رجوع از بذل مهریه، ابلاغ قانونی، ابلاغ واقعی، اطلاع زوج

چکیده رای

شرط رجوع به ما بذل توسط زوجه مطلقه در ایام عده، اطلاع زوج از آن است و الا اثری بر رجوع بار نمی‌شود. ابلاغ قانونی رجوع از بذل مهر به زوج کافی به اثبات اطلاع وی از رجوع فوق نیست.

خلاصه جریان پرونده

برابر محتویات پرونده، خواهان آقای م.ی.، متولد 1370، شغل آزاد، ساکن تبریز با وکالت آقای ج.ج.، طی دادخواست تقدیمی به ریاست محترم دادگاه و به طرفیت خواندگان دعوی: 1ـ خانم الف.م. فرزند ح.، متولد 1374، خانه‌دار، ساکن تبریز، 2ـ آقای الف.الف.، شغل سردفتر طلاق، ساکن تبریز، به خواسته ابطال واقعه رجوع خوانده ردیف اول به مابذل خود در مورخ 5/10/89 در سند طلاق 3394ـ19/7/89 دفتر طلاق 8 تبریز، و اینکه ابلاغ رجوع به مابذل به خواهان در ایام عده صورت نگرفته و از آن اطلاع حاصل ننموده، لذا تقاضای رسیدگی نموده است؛ و توضیح داده که برگه ابلاغی در رابطه با رجوع که از طریق سردفتر طلاق ارسال شده، به وی ابلاغ نگردیده و او از آن مطلع نبوده است. موضوع دادخواست پس از تشریفات ثبت و ارجاع در شعبه محترم 20 دادگاه حقوقی شهرستان تبریز، مورد بررسی قرار گرفته است و خوانده ردیف دوم طی لایحه‌ای اعلام داشته که خوانده ردیف اول به مابذل خود در رابطه با مهریه در ایام عده به آن دفتر طلاق مراجعه نموده و مراتب رجوع خود را بیان کرده و موضوع رجوع به مابذل وی به زوج طی اخطاریه‌ای ارسال شده، اما مادر زوج آن را امضاء کرده و اینکه زوج از اخطاریه اطلاع حاصل نموده یا نه و رجوع زوجه تأثیر دارد یا نه، با دادگاه محترم است. کپی صورت‌جلسه اعلام رجوع خوانده ردیف اول از مابذل و ثبت آن در دفتر طلاق، با حضور دو شاهد ضمیمه اوراق پرونده شده است. استفتائات صورت گرفته از مراجع عظام و مقام معظم رهبری در خصوص بی‌اثر بودن رجوع زن به مابذل در ایام عده بدون اطلاع یافتن زوج از آن، ضمیمه اوراق پرونده شده است. در جلسه مورخه 3/5/90 دادگاه، وکیل خواهان ضمن بیان طلاق خلعی زوجه از زوج، خواهان دعوی از نوع طلاق خلعی در تاریخ 19/7/89 گفته که زوجه متعاقباً در تاریخ 5/10/89 و قبل از انقضاء ایام عده در دفترخانه طلاق 8 تبریز حاضر و در حضور شهود به مابذل خود رجوع به عمل آورده و دفتر طی اخطاریه مراتب را به زوج ابلاغ که اخطاریه به مادر زوج ابلاغ شده و در اثر بی‌سواد بودن مادر، ابلاغ به زوج ابلاغ نگردیده و زوج را در جریان قرار نداده و پس از انقضاء ایام عده، زوجه درصدد مطالبه مهریه برآمده که زوج متوجه شده است و از نظر فقهاء رجوع به بذل بدون اطلاع زوج معتبر نبوده و اثر ندارد. لذا تقاضای صدور حکم بر ابطال واقعه رجوع مورخ 5/10/89 نموده است و خوانده دعوی گفته که زوج با مادرش یک جا زندگی می‌کنند و به منزلشان ابلاغ شده است و در جلسه مورخه 9/3/90، زوجه مجدداً اظهار داشته زوج همیشه با مادرش بوده و یک جا زندگی می‌کرده‌اند. گرچه ابلاغ را مادرش امضاء کرده و وکیل زوج مجدداً، ضمن تکرار مطالب گذشته موضوع عدم اطلاع زوج را رجوع زوجه به مابذل را مطرح و اظهار داشته، حسب موازین شرعی و قانونی، رجوع مذکور اثر نخواهد داشت. متعاقباً وکیل زوج (خواهان) لایحه به همراه استفتاء از بعضی مراجع را تقدیم دادگاه نموده است. سپس وکیل منتخب خوانده دعوی تقاضای استماع شهادت شهود وی را نموده است. بعضی شهود تعرفه شده در تحقیقات انجام شده از آنان اظهار داشته‌اند، قهوه خانه دارم یک روز ح. آقا (خواهان) آمد و به من می‌گفت، در مورد ازدواج، پدر و مادرم ناراحت هستند و می‌گفت مهریه را کم کنیم، ازدواج کنیم. و در جلسه مورخه 5/6/90 دادگاه، وکیل زوج (خواهان) گفته، اظهارات همانست که در دادخواست تقدیمی و جلسات رسیدگی قبلی به سمع و نظر دادگاه محترم رسیده است که راجع به آنچه گذشت، مجدداً توضیحاتی داده است و وکیل منتخب خوانده دعوی، در بخشی از اظهاراتش بیان داشته که خواهان مطلع از رجوع خوانده بوده که در صدد تقدیم دادخواست برآمده و مراتب به وی اعلام و ابلاغ شده و اظهارات گواه و سردفتر مؤید موضوع می‌باشد و استفتائات ارائه شده مربوط به جایی است که زوج مطلع نبوده است و وکیل خواهان گفته وی مطلع از رجوع خوانده شده، اما بعد از ایام عده و مراجعه پدر زوج به دفترخانه، دلیل بر اطلاع زوج نمی‌باشد و سردفتر نیز موضوع رجوع زوجه به بذل را اظهار داشته که ابلاغ نموده و مادر زوج امضاء کرده و برگشت داده است و وکیل زوجه مجدداً لایحه‌ای به دفاع از خوانده دعوی تقدیم دادگاه نموده و مطالب گذشته را تکرار نموده است. شعبه محترم 20 دادگاه حقوقی تبریز، پس از بررسی و تحقیقات انجام شده، به موجب دادنامه شماره 000792 ـ 13/6/90، با استدلال به اینکه رجوع در زمان عده طلاق بوده و با فاصله یک روز پس از طلاق، به مادر خواهان ابلاغ شده و مادرش با توجه به شرایط سنی، فرزندش را در جریان گذاشته و بعضاً با استناد به بعضی مسائل تحریر حضرت امام‌خمینی (قدس سره) در طلاق خلع و رجعی و اینکه مراجع در پاسخ به سؤال خواهان، حکم را بیان نموده‌اند، نه مصداق ماوقع را، لذا دعوای خواهان را غیر وارد تشخیص داده و حکم به رد آن صادر نموده است. رأی دادگاه پس از ابلاغ از سوی خواهان دعوی، آقای م.ی. با وکالت آقایان: ج.ج.، م.م. مورد اعتراض قرار گرفته و با تقدیم دادخواست و لایحه پیوست و بیان عدم ابلاغ واقعی و شرعی رجوع خوانده دعوی، به مابذل درایام عده به وی، و مطلع نشدن از آن تا پس از ایام عده و عدم توجه به استفتائات و موازین حقوقی و بی‌اثر بودن چنین رجوع، تقاضای تجدیدنظر نموده‌اند. پرونده در شعبه محترم 9 دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان شرقی مورد بررسی قرار گرفته و مجدداً وکیل خواهان لایحه‌ای تقدیم دادگاه نموده است. در جلسه مورخه 24/9/90، دادگاه تجدیدنظر، مطالب گذشته را مبنی بر عدم اطلاع زوج از رجوع زوجه در ایام عده و مطلع نبودن از اخطاریه و بی‌اثر بودن رجوع در چنین موارد را مطرح نموده. چنانچه در استفتائات موجود نیز چنین رجوعی را قابل اثر ندانسته‌اند و دلیلی بر اطلاع زوج از رجوع زوجه ارائه نشده و در اظهارات شاهد تعرفه شده، نیز مطلبی دال بر اطلاع زوج از رجوع زوجه در ایام عده ارائه نشده است و چون خوانده دعوی مدعی می‌باشد و دلیلی بر اطلاع زوج ارائه ننموده و زوج منکر می‌باشد، لذا حاضر است در جلسه دادگاه اتیان سوگند شرعی یاد نماید و خواهان گفته که به هنگام ابلاغ رجوع، من در مشهد بودم و به من کسی اطلاع نداده است تا اینکه پس از مطالبه مهریه و پس از ایام عده، متوجه شدم و وکیل زوجه خوانده دعوی، با تقدیم لایحه در رد تجدیدنظرخواهی در جلسه دادگاه نیز مطالب مطلع شدن زوج از رجوع زوجه به مابذل را در ایام عده تکرار نموده و گفته پس از ابلاغ به مادر خواهان، پدر وی به دفتر جهت کسب اطلاع بیشتر مراجعه نموده که حاکیست همه آنان در جریان ابلاغ و رجوع قرار گرفته‌اند. مجدداً در تحقیقات انجام شده از بعضی شهود طرفین تعرفه شده، آنان متعرض مطالبی شده‌اند که در آن موضوع رجوع خوانده دعوی و مطلع شدن خواهان از آن در ایام عده مطرح نگردیده است و متعاقباً وکیل خواهان با توجه به عدم ارائه بینه و دلیل از سوی خوانده دعوی در پرونده، خواستار اتیان سوگند شرعی خواهان که منکر اطلاع یافتن از رجوع در ایام عده است، می‌باشد. و در جلسه مورخه 7/4/91 دادگاه مادر خواهان، موضوع ابلاغ رجوع را به وی پذیرفته و گفته چون پسرم در مشهد بود و ناراحتی روحی داشت به او نگفتم و بعد از شکایت و مطالبه مهریه، پسرم فهمید و پدر خواهان نیز گفته با پسرم در مسافرت بودیم و حدوداً آخر بهمن ماه بود که همسرم گفت اخطاریه آمده و متوجه نشده‌ام که چیست پاره کردم و پس از جلب پسرم، متوجه مطالبه مهریه شدیم و من بعد از مسافرت به دفترخانه مراجعه کردم و نه من و نه همسرم موضوع را به پسر نگفتیم. چون مریض بود و سردفتر نیز به مراجعه پدر زوج به دفترخانه اذعان نموده و لکن گفته یادم نیست در ایام عده بوده یا نه، ولی خود زوج نه در دفترخانه حضور یافته و نه تماس تلفنی داشته است. سپس وکلاء طرفین با تکرار مطالب گذشته خود نیز مسائل مندرج در صورت‌جلسه دادگاه مورخه 7/4/91 را مطرح نموده‌اند و ضمناً با اعلام خواهان به اتیان سوگند شرعی بر عدم اطلاع از رجوع زوجه، اما زوجه گفته مطالبه قسم ندارم، چون دروغ می‌گوید. شعبه 9 دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان شرقی، پس از بررسی و تحقیقات مبسوط انجام شده و اعلام ختم رسیدگی دادرسی به موجب دادنامه شماره 0000544 ـ 21/4/91، با استدلال به اینکه اولاً شرط رجوع به مابذل توسط زوجه مطلقه در ایام عده به تصریح فقهای معظم، اطلاع زوج از آنست و الا اثری بر آن بار نمی‌شود و ثانیاً اخطار و ابلاغ رجوع به غیر زوج نسبت ابلاغ به خود زوج، نیست و ثالثاً مادر زوج منکر ابلاغ به زوج بوده و رابعاً هنگام ابلاغ زوج در مسافرت بوده و خامساً شهود مسافرت وی را تأیید نموده و نیز بعضاً اظهارات آنان گویای اطلاع زوج از رجوع در ایام عده نبوده و سادساً زوجه حاضر به استحلاف از زوج نشده، لذا در مجموع به لحاظ شرعی و قانونی به جهت اطلاع نیافتن زوج از رجوع زوجه به مبذول، اثری به رجوع مذکور مترتب نیست و با وارد دانستن اعتراض، حکم به بطلان رجوع به معنای بلااثر بودن رجوع خوانده دعوای بدوی زوج به مبذول، پس از نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته صادر نموده است. متعاقباً خانم الف.م. با وکالت آقای الف.ز. در اعتراض به دادنامه فرجام‌خواسته با تقدیم دادخواست و لایحه پیوست و تکرار مطالب گذشته، فرجام‌خواهی نموده و وکیل خواهان بدوی نیز در رد فرجام‌خواهی لایحه‌ای تقدیم دادگاه نموده و پرونده برای فرجام‌خواهی به دیوان‌عالی کشور ارسال و برای بررسی به این شعبه ارجاع شده است.

رای دیوان

در خصوص فرجام‌خواهی خانم الف.م. فرزند حسن با وکالت آقای الف.ز. به طرفیت فرجام‌خوانده آقای م.ی. فرزند م. در اعتراض به دادنامه شماره 000544ـ20/4/91 صادره از شعبه محترم 9 دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان شرقی، که به موجب آن رأی شماره 0000729ـ13/6/90 شعبه محترم 20 دادگاه حقوقی تبریز، مبنی بر حکم به رد دعوای خواهان بدوی (فرجام‌خواه) در خصوص رجوع به مابذل در ایام عده، با اطلاع زوج فرجام خوانده، تأیید گردیده است. با امعان نظر و مداقه در جامع از اوراق و محتویات پرونده و ملاحظه اظهارات طرفین و وکلاء آنان و شهود تعرفه‌شده از طرفین و توجهاً به اظهارات خوانده ردیف دوم پرونده یعنی سردفتر طلاق که تماماً حکایت از عدم ابلاغ واقعی رجوع فرجام‌خواه به فرجام‌خوانده ایام عده دارد و دلیل و مدرک دیگر اثباتی قابل استناد، نیز بر اطلاع یافتن فرجام‌خوانده از رجوع به مابذل فرجام‌خواه در ایام عده اقامه و ارائه نگردیده، لذا با رد فرجام‌خواهی لایحه دادنامه فرجام‌خوانده نتیجتاً ابرام می‌گردد و پرونده در اجراء ماده 396 قانون آیین دادرسی مدنی به دادگاه صادرکننده حکم ارسال می‌شود.
رئیس شعبه 26 دیوان‌عالی کشور ـ مستشار 
انصاری ـ افضاری

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.