شرایط ایجاد خیار تدلیس در نکاح

درتاریخ : 1391/10/05 به شماره : 9109970909900460

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 26 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: نکاح، خیار عیب، قرارداد

چکیده رای

تدلیس در صورتی موجب خیار است که عدم نقص و یا وجود صفت کمال با الفاظ روشن در عقد نکاح ذکر شود.

خلاصه جریان پرونده

خواهان، زوج، آقای م.ت.، 22 ساله، شغل آزاد، اهل و ساکن سروستان روستای دولت آباد با وکالت س.الف. طی دادخواست تقدیمی پیوست کپی رونوشت سند به دادگستری به طرفیت خوانده زوجه‌اش خانم ف.ج.20 ساله خانه‌دار اهل و ساکن  تقاضای فسخ نکاح به جهت تدلیس به‌انضمام حکم به پرداخت کلیه هزینه‌ها و خسارات وارده، نموده است و توضیح داده که طبق سند نکاحیه خواهان و خوانده در تاریخ 5/1/89 به عقد دائم یکدیگر درآمده‌اند هر چند در عقد ازدواج شرط صحّت و سلامت نشده لیکن عقد متبایناً بر آن واقع شده و خوانده محترم مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می‌باشد که موجب شکستگی بیش از حد گلبول‌های قرمز خون می‌باشد و بستگان وی به خواهان نگفته بودند حدود 10 ماه از تاریخ وقوع عقد می‌گذرد و مواقعه‌ای صورت نگرفته است و جهت روشن شدن صحت ادعا، تقاضای ارجاع امر به پزشکی قانونی و صدور حکم به فسخ نکاح مورد استدعاست و در لایحه تقدیمی نیز مطالب مذکور را تکرار نموده است. پزشک معالج خانم ف. نوشته با توجه به آزمایش‌های انجام شده نامبرده مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می‌باشد و در صورت سلامت کامل طرف دیگر ازدواج، مانعی برای ازدواج وجود ندارد، تنها احتمال به ارث رسیدن این بیماری به فرزندان آنها را دارد و وکیل خانم ف.ج. در لایحه تقدیمی اعلام داشته اولاً: زوج از بیماری زوجه مطلع بوده است و ثانیاً: تدلیس در نکاح در صورتی محقق می‌شود که سلامت از بیماری در ضمن عقد لفظاً شرط شده باشد و در موضوع پرونده شرط لفظی ضمن‌العقد صورت نگرفته است و اظهار داشته در خصوص اطلاع خواهان از بیماری موکل شهودی در جلسه دادگاه حاضر می‌باشند، تقاضای استماع شهادت شهود مورد استدعاست و شعبه دوم دادگاه حقوقی  اظهارات شهود را استماع و در برگ‌های جداگانه ثبت نموده است و پس از تحقیقات انجام شده در دادنامه شماره 0000596-30/3/90 در خصوص دادخواست آقای م.ت. با وکالت خانم س.الف. به طرفیت ف.ج. به خواسته اعلام فسخ نکاح به جهت تدلیس به‌انضمام کلیه هزینه‌ها و خسارات قانونی با این استدلال که در عقد ازدواج شرط صحت و سلامت خوانده از شرایط ضروری است و خوانده فاقد سلامت بوده و مبتلا به بیماری اسفروسیتوز ارثی می‌باشد که موجب شکستگی بیش از حد گلبول‌های خونی می‌شود و خوانده و والدینش این موضوع را با زوج در میان نگذاشته است و در نهایت موکل پس از ازدواج این موضوع را مطلع شده است لذا تقاضای فسخ نکاح را دارم. دادگاه با عنایت به جمیع اوراق پرونده و استماع اظهارات شهود طرفین، خواسته خواهان را وارد ندانسته به لحاظ اینکه اظهارات هیچ‌کدام از شهود بالصراحه و شفاف دلالت به این موضوع ندارد که خوانده و والدین ایشان این موضوع را گوشزد ننموده باشند مضافاً اینکه خوانده و والدین ایشان اظهار می‌دارند موضوع را با خواهان در میان گذاشته‌اند لهذا خواسته خواهان محکوم به رد است و حکم به رد خواسته خواهان صادر و اعلام می‌نماید که از ناحیه زوج با وکالت س.الف. مورد اعتراض واقع شده و طی دادخواست و لایحه تجدیدنظر، تجدیدنظرخواهی نموده است لذا پرونده در شعبه 9 دادگاه تجدیدنظر استان  مطرح و در دادنامه شماره 0000841-5/7/90 در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای م.ت. از دادنامه شماره 000596 شعبه دوم دادگاه حقوقی  مبنی بر حکم به رد دعوای فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه، دادگاه با توجه به محتوای پرونده نظر به اینکه تجدیدنظرخواه مبتلا به بیماری ارثی خونی است که امکان انتقال به فرزندان نیز وجود دارد عقد ازدواج، عرفاً متبایناً بر صفت سلامتی منعقد می‌شود به نوعی که عموماً اگر زوج به بیماری خاص مذکور اطلاع داشت، ازدواج واقع نمی‌گردید مگر اینکه ثابت شود موضوع به صراحت به زوج تفهیم شده و او این امر را پذیرفته باشد و این امر برای دادگاه ثابت نیست و مؤدی گواهان طرفین متعارض است لذا با نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته حکم به فسخ نکاح منعقده بین طرفین صادر نموده است و تجدیدنظرخوانده را مکلف به پرداخت خسارات دادرسی در حق تجدیدنظرخواه نموده است که از ناحیه زوجه خانم ف.ج. با وکالت آقای ع.ح. مورد اعتراض و طی دادخواست فرجامی نسبت به دادنامه شعبه 9 دادگاه تجدیدنظر استان  فرجام‌خواهی نموده است و آقای م.ت. با وکالت س.الف. نیز لایحه‌ای در پاسخ از فرجام‌خواهی مذکور تقدیم و ضمیمه پرونده گردیده است بدین جهت پرونده به دیوان‌عالی کشور ارسال و به این شعبه (26 دیوان‌عالی کشور) ارجاع گردیده است. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای رضا انصاری عضو ممیز و دقت در اوراق پرونده در مورد دادنامه شماره 0000841-5/7/90 فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد:

رای دیوان

با توجه به محتویات پرونده در خصوص اعتراض و فرجام‌خواهی زوجه، خانم ف.ج.، با وکالت آقای ع.ح. به طرفیت فرجام‌خوانده، زوج، آقای م.ت. با وکالت س.الف. نسبت به دادنامه فرجام‌خواسته فوق صادره از شعبه نهم دادگاه تجدیدنظر استان  که به موجب آن دادنامه شماره 0000596-30/3/90 شعبه دوم دادگاه حقوقی  مبنی بر حکم به رد دعوای زوج به خواسته فسخ نکاح به جهت تدلیس زوجه نقض و حکم به فسخ نکاح منعقده بین طرفین صادر نموده است متذکر می‌گردد اعتراض و فرجام‌خواهی وارد است زیرا بیماری اسفروسیتوز زوجه از مصادیق عیوب خمسه که موجب خیار فسخ نکاح می‌گردد، نمی‌باشد کما‌اینکه تدلیس موجب خیار فسخ نکاح نیز، در موضوع پرونده محقق نشده است زیرا طبق فتاوای فقها از جمله حضرت امام قدس سره در جلد دوم تحریرالوسیله مسئله 13 از مسائل عیوب موجبه خیار فسخ و تدلیس ص 295 فرموده تدلیس در صورتی موجب خیار فسخ است که عدم نقص مانند بیماری مذکور و یا وجود صفت کمال به نحو اشتراط لفظی در عقد نکاح ذکر شود مثلاً بگوید انکحت هذه‌المرئه به شرط اینکه سالم باشد یا زوجه را با وصف سلامتی از بیماری مذکور لفظاً توصیف کند مثلاً بگوید انکحت هذه المرئه‌السالمه من‌المرض الفلانی و یا قبل از عقد، زوجه را توصیف به صفت کمال یا به عدم نقص و بیماری توصیف کند و بلافاصله عقد را مبنیاً بر آن جاری کند و در موضوع پرونده جهت مذکور محقق نشده است لذا با فرجام‌خواهی موافقت می‌شود و ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته فوق پرونده طبق بند ج ماده 401 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه‌های عمومی و انقلاب به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان  ارجاع و ارسال می‌گردد.

رییس شعبه 26 دیوان عالی کشور- مستشار 

انصاری – افشاری

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.