رای وحدت رویه 1536 – 1338/3/3
خلاصه رای: هیچ یک از پدر و جد پدری در حیات یکدیگر حق تعیین وصی برای مولی علیه خود ندارند و چنین وصیتی قابل ترتیب اثر نیست.
حكم شماره 1536- 1338/3/3
وزارت دادگستری طی نامه شماره 7036/ح/33961 به عنوان دادستان كل به شرح ذیل با اعلام سوء استنباط از ماده 73 قانون امور حسبی طرح موضوع را در هیئت عمومی دیوان عالی كشور درخواست نموده است :
«طبق محتویات پرونده 14/652/37 دادگاه شهرستان كرمان بر حسب دادنامه شماره 157- 37/4/1 وصیت نامه عادی غلامرضا رفسنجانی را بدون توجه به مفاد ماده واحده مربوط به احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه و براثر سوء استنباط از ماده 73 قانون امور حسبی تنفیذ نموده است . نظر به انطباق مورد با ماده 43 قانون امور حسبی مراتب اعلام می گردد تا با طرح موضوع در هیئت عمومی دیوان عالی كشور از تصمیمی كه اتخاذ خواهد گردید این وزارت را مطلع فرمایند» .
با طرح موضوع در دیوان عالی كشور و مطالعه اوراق محتوی پرونده 14/652/37 دادگاه شهرستان كرمان پیوست نامه مزبور و رأی صادره و مداقه در قوانین امور حسبی و مدنی و سایر قوانین مربوطه و استماع نظر دادستان كل به این شرح :
«نظر به اینكه دادگاه علاوه بر اینكه ماده واحده مصوب 1312/4/31 و ماده 1189 قانون مدنی را رعایت نكرده برخلاف ماده 73 قانون امور حسبی كه می نویسد دادرس فقط می تواند وصایت وصی را تصدیق نماید اصلی وصیت نامه را تنفیذ نموده است رأی مزبور مخالف قانون و مخدوش است» مشاوره نموده و به شرح زیر رأی داده اند:
دادنامه شماره 157- 37/4/1 صادره از دادگاه شهرستان كرمان بر تنفیذ وصیت نامه منتسب به غلامرضا رفسنجانی به جهاتی كه اشعار می گردد . حكم قانونی محسوب نمی شود : 1- غلامرضا رفسنجانی با توجه به وصیت نامه مورد تنفیذ در دادگاه طبق حكم مزبور مشمول ماده واحده مصوب 31 تیرماه 1312 مربوط به احوال ایرانیان غیرشیعه نیست و اینگونه اشخاص با توجه به متن وصیت نامه ملزم به پیروی از قوانین و مقررات عمومی جاری در كشور ایران می باشند و رسیدگی به این وصیت نامه و اظهارنظر در باره آن از طرف دادگاه برخلاف قانون مزبور و به موجب مورد 2 از ماده 559 قانون دادرسی مدنی مخدوش است . 2- به موجب ماده 1189 قانون مدنی هیچ یك از پدر و جد پدری نمی توانند با حیات دیگری برای مولی علیه خود وصی معین كنند وچون به موجب گواهینامه حصر وراثت كه رونوشت آن پیوست نامه شماره 1647 مورخ 37/5/18 ثبت كرمان به ثبت كل و به وزارت دادگستری رسیده در پرونده بایگانی زین العابدین پدر غلامرضا موصی متوفی زنده بوده و اثر دادن به این وصیت نامه و وصی و قیم شناختن عباس پسر غلامرضا موصی متوفی برخلاف ماده 1189 قانون مدنی می باشد و از این جهت هم دادنامه شماره 157 مورخ 37/4/1 قانونی نمی باشد . 3- به موجب ماده 73 قانون امور حسبی در صورت قابل رسیدگی و اظهارنظر بودن وصیت نامه دادگاه فقط می تواند وصایت وصی را تصدیق نماید و تنفیذ وصیت نامه از این جهت هم برخلاف این قانون است بنا به مراتب مزبور با تحقق انطباق درخواست دادستان دیوان كشور بر ماده 43 قانون امور حسبی و قبول دادخواست دادستان رأی شماره 157 مورخ 37/4/1 صادره از دادگاه شهرستان كرمان قانونی نیست .