تعارض قاعده ید و بینه

درتاریخ : 1392/10/07 به شماره : 9209970908100309

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 21 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: ادله اثبات دعوا، قاعده بینه، قاعده ید، تعارض ادله، حکومت

چکیده رای

بینه حاکم بر قاعده ید است بنابراین سبق ِتصرفِ مثبتِ قاعده‌ی ید نمی‌تواند در برابر بینه تقابل کند زیرا مجرد تصرف، اماره مالکیت است اما تصرف، نفس مالکیت نیست.

خلاصه جریان پرونده

دادخواست خانم س.ل. و آقای ع.ل. به نمایندگی از کلیه موکلین با وکالت خانم ک.ش. به‌طرفیت آقای م.ح. و به خواسته صدور حکم بر اثبات مالکیت یک قطعه زمین به شماره 323 سنگ اصلی 28 گیلان به مساحت تقریبی بیست هزار مترمربع واقع در ییلاق دیزگاه مقوم بر پنج میلیون و یک‌صد تومان و خلع ید از ملک مزبور مقوم بر پنج میلیون و یک‌صد تومان با احتساب کلیه خسارات دادرسی و حق‌الوکاله که در شرح دادخواست اجمالاً ابراز نموده مورث موکلین مرحوم الف.ل. مالک قطعه زمین موصوف می‌باشند که بعد از فوت آن مرحوم ملک مزبور به ورثه (موکلین) منتقل گردیده متأسفانه خوانده محترم من‌غیرحق و عدواناً به ملک مذکور متصرف گشتم که با مراجعات مکرر موکلین نیز از رفع تصرف امتناع ورزیده، تقاضای رسیدگی راداریم. در ذیل دادخواست اسامی سایر خواهان‌ها (1ـ غ. 2ـ ی. 3ـ هـ. 4 ـ س. 5 ـ خ. 6 ـ م. 7 ـ ث. 8 ـ ز. جملگی ل. فرزند الف. 9 ـ د. 10 ـ هـ .11ـ ش. 12ـ ث. 13ـ م. جملگی ل. فرزند ع. مذکور نموده این دادخواست ثبت دادگستری تالش شده و به شعبه سوم محاکم عمومی حقوقی در مورخ 21/10/1390 ارجاع شده جلسه رسیدگی در 16/11/1390 تشکیل اجمالاً وکیل خواهان مضمون خواسته‌ها بدین عنوان مطرح نموده مورث موکلین، مالک ملک ما‌به‌النزاع است. مورث مرحوم الف.ل. قبل از تصرف خوانده در ملک مزبور تصرف مالکانه داشته که اداره ثبت تالش در اسناد رسمی ‌‌مجاورین و حدودات املاک مجاورین منتهی به ملک مورث موکلین درج‌شده و نام مورث به عنوان مالک ملک مجاور قیدشده، در خصوص مالکیت مورث موکلین نیز شهودی هستند که حاضر به اتیان سوگند می‌باشند. خوانده باید اصل سند را ارائه می‌کرد دلیلی دال بر مالکیت خود ارائه ننموده است و در دفتر توزیع ملک بنام مورث موکلین آقای الف.ل. تعرفه شده لذا درخواست صدور حکم بر اثبات مالکیت نسبت به ملک ما‌به‌النزاع و خلع ید از ملک مزبور با احتساب کلیه هزینه دادرسی و تقاضای معاینه و تحقیق محلی با استناد به شهادت شهود و ملاحظه پرونده ثبتی مورد استدعاست. ص 9 و 10 خوانده نیز لایحه داده ص 8 ادعای خواهان‌ها واهی است، من غیر حق است‌، اینجانب به عنوان متصرف خانه و محوطه خود به استناد قانون و شرع مقدس مالک هستم حال که خواهان‌ها مدعی خلاف مالکیت اینجانب هستند دلایل و مستندات خود را حسب ماده 35 قانون مدنی جهت اثبات مالکیت خود به دادگاه ارائه نمایند خواهان‌ها فاقد ادلّه اسناد در مورد ادعای خود هستند و استناد آن‌ها فقط به یک پلاک مجهول‌المالک است و پلاک مجهول‌المالک نیز نمی‌تواند مثبت مالکیت باشد. دادگاه تصمیم گرفت پرونده پلاک ثبتی را مطالبه نماید به همراه نماینده‌ای بصیر و مطلع؛ لذا به استناد ماده 212 ق.آ.د.م. قرار ملاحظه محتویات پرونده ثبتی را صادر تا دفتر توزیع اظهارنامه قریه م. و پرونده پلاک ثبتی به همراه نماینده اعزام نمایند. ص 11 جلسه 27/11/90 تشکیل ص 15 دستور جلسه ملاحظه محتویات پرونده ثبتی است نماینده ثبت حضور دارد خوانده حاضر و با تأخیر خواهان وکیل وی متعاقباً حضور یافته‌اند خطاب به نماینده ثبت محتویات پرونده را به‌طور کامل تشریح نموده و پلاک‌های مجاور آن را نیز نام ببرید. نماینده ثبت پاسخ داده پلاک 333 واقع در قریه ییلاقی مریان سنگ اصلی 38 بخش 28 گیلان بر طبق دفتر توزیع اظهارنامه بنام الف.ل. تعرفه شده و مجعول می‌باشد و فاقد هرگونه سابقه ثبتی است و اعلام پلاک‌های مجاور با حدود اربعه پلاک 133/38 شمالاً ملک ورثه حاج‌ ن. شرقاً ملک ن. جنوباً … غرباً ملکی الف. پلاک 132/31 شمالاً رودخانه آق‌اوله شرقاً رودخانه آق‌اوله جنوباً با دره… متصل به ملک ورثه حاجی م. و غیره غرباً ملک الف.ط. و غیره پلاک 136 شمالاً د.د. شرقاً م.م. جنوباً م.پ. غرباً ورثه م.الف. پلاک 255 شمالاً رودخانه سوره شرقاً سنگ (ناخوانا) جنوباً متصل به ملک ورثه حاجی ‌ن.م. و ت. 134 شمالاً ملک د. و غیره مشرقاً ملک د. جنوباً معبر عام غرباً ورثه ن. و غیره و حدود اربعه پلاک 301 برابر نقشه تمدیدی بوده که پیوست تقدیم است (خطوط نماینده ثبت کاملاً خوانا نبوده اسامی واضح نیست) پس از نماینده ثبت وکیل خواهان که متعاقباً حضور یافته ابراز می‌نماید با توضیحات فوق مالکیت مورث موکلین نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه با حدود مندرج در آن محرز است لذا تقاضای ارجاع امر به کارشناسی و انجام معاینه و تحقیقات محلی و صدور حکم شایسته را دارم. در مقابل خوانده ‌اشعار نموده من بیش از شصت سال است که در روی این زمین‌ها سکونت دارم و خانه و… احداث نموده‌ام مستثنیات منابع طبیعی بنام من می‌باشد و زمین از طریق پدرم به من رسیده است پلاک خواهان‌ها ارتباطی به زمین تحت تصرف من ندارد تقاضای ردّ دعوی دارم. ص 16 دادگاه در وقت فوق‌العاده 27/11/1390 ص 21 و 22 قرار توأمان تحقیق و معاینه محل و کارشناسی صادر نموده تا مجری قرار مشاهداتش را در خصوص نحوه تصرفات و سبق تصرفات و میزان تصرفات و اینکه آثار تصرف به چه زمانی بر‌می‌گردد صورت‌مجلس و پس از اهالی محل و مجاورین در خصوص اینکه‌ آیا اراضی متنازعٌ‌فیه متعلق به مورث خواهان‌ها می‌باشد یا خیر و یا متعلق به خوانده است و چندین سال در آن تصرف دارد تحقیق و گزارش شود کارشناس با بررسی محتویات پرونده ثبتی شماره 323 و 133 و 132 و 126 و 255 و 134 و 301 سنگ اصلی 38 بخش 28 گیلان و مطالبه پرونده حاضر و با عزیمت به محل و پیاده کردن حدود اربعه کلیه پلاک‌های ثبتی و ترسیم کروکی و تعیین حدودوثغور ملک نسبت به اجرای قرار اقدام و سپس ظرف 15 روز از اجرای قرار نظریه کتبی و مسئول خویش را در مورد اینکه آیا زمین متنازعٌ‌فیه جزء یا قسمتی از پلاک ثبتی 323 و متعلق به مورث خواهان‌ها می‌باشد یا خیر ابراز نمایند ص 22 وقت اجرای قرار 8/12/1390 ص 29 طرفین حضور یافته دادرسی شعبه سوم به عنوان عضوهای قرار به همراه طرفین و کارشناس و نماینده ثبت به محل اجرای قرار واقع در منطقه ییلاقی ‌ایزگاه مریان در سی کیلومتری تالش عزیمت ابتداً از خواهان خواسته شد تا ملک متنازعٌ‌فیه را تعرفه نمایند یکی از خواهان‌ها بنام خ.ل. اظهار داشت ملک متنازعٌ‌فیه مساحت حدود بیست هزار مترمربع بوده و از طرف شرق به ملک فعلی ب.ح. و از طرف جنوب به رودخانه و از طرف غرب به رودخانه و از طرف شمالاً به قبرستان مشهور به ب. محدود می‌شود و فعلاً در تصرف خوانده قرار دارد پس از تعرفه ملک متنازعٌ‌فیه ملاحظه گردید دو باب منزل مسکونی با قدمت حدود سی سال و 15 سال در قسمت شمالی عرصه متنازعٌ‌فیه احداث گردیده و سر باب انبار و طویل نیز در ضلع شرق و شمالاً زمین متنازعٌ‌فیه احداث گردیده مقداری درخت گردو تبریزی با قدمت متناوب از چهل سال به پایین در عرصه غرس گردیده و تعبیه زمین به‌صورت گندمزار بوده و تماماً در تصرف خوانده قرار دارد در این مرحله از طرفین خواسته شد تا شهود محلی خودشان را تعرفه نمایند متداعیین شهود تحقیق را معرفی که در برگ جداگانه از آنان تحقیق‌شده‌اند نمایند اداره ثبت اظهار داشت پلاک مزبور مجهول و فاقد حدود اربعه است باید از طریق حدود پلاک‌های مجاور و تحقیقات محلی حدود آن مشخص شود حدود پلاک‌های مجاور برای کارشناس تعرفه شده سپس از کارشناس خواسته شد تا نظریه کارشناسی را بعدازاینکه حدود پلاک‌های مجاور توسط نماینده و نقشه‌بردار ثبت تعرفه شده اعلام نماید شهود تحقیق به اسامی‌‌گ.الف. 60 ساله گواهی نموده (ص 32) حدود سی‌وپنج سال آقای ح. را روی زمین دیده‌ام و آقای الف.ل. را روی زمین ندیده‌ام گواه آقای ح.ق. 81 ساله گواهی نموده ص 33 (زمین مال مرحوم الف.ل. بوده و یا ش.ح. (پدرخوانده)… مثل دو تا برادر بودند مرحوم الف. زمین را جهت کشت و زرع در اختیار ش.ح. قرار داد ولی خدا شاهد [است] که مالک الف.ل. بود، زمین مال الف. بود، به دوستش ش.ح. داد تا کشت و زرع کند، ش.ح. مالک نبود فقط الف. مالک بود) گواه ف.الف. 67 ساله گواهی نموده ص 34 من آقای ح. و پدرش را روی زمین دیده‌ام و اینکه زمین مال چه کسی است و چه کسی سند دارد نمی‌دانم مرحوم الف.ل. و ش.ح. باهم دوست بودند در یک‌خانه مشترک زندگی می‌کردند) گواه س.ن. 60 ساله ص 35 گواهی نموده (زمانی مال آقای الف.ل. بوده زمین را به زارع خودش آقای ح.‌ داد و از او بهره می‌گرفت آقای م.ح. بعد از انقلاب روی این زمین خانه ساخته است و قبل از آن گندم‌زار بود من یقین دارم زمین مال الف.ل. است و فقط برای کشت و زرع زمین را به ح. داده و بهره می‌گرفت) گواه و.ت.80 ساله ص 36 گواهی نموده (من روی زمین آقای ش.ح. پدر ع.ح. را دیده‌ام و من مرحوم الف. را ندیده‌ام و نمی‌دانم چه کسی است فقط مرحوم ش.ح. را و فرزندش را روی زمین دیده‌ام) گواه ح.ح. 74 ساله ص 37 گواهی نموده (زمین مال پدر مرحوم الف. بنام ش.ل. بود و آن را به الف.ل. داد آقای م.ح. از اول انقلاب اینجا سکونت دارد زمین را آقای الف. صرفاً جهت کشت و زرع به آقای م.ح. داده ولی مالک زمین آقای الف.ل. است باهم دوست بودند الف. زمین را برای زارعت به م.ح. داد) گواه آقای ح.پ. 77 ساله ص 38 گواهی نموده (من پدر آقای م.ح. را روی این زمین دیده‌ام‌ اینکه‌ آیا زمین مال وی بوده یا نبوده چیزی نمی‌دانم آن‌ها خودشان سند دارند هرکس سند دارد مال اوست) گواه آقای ع.ر. 65 ساله ص 39 گواهی نموده (بنده از طفولیت با طرفین زندگی کرده‌ام و می‌دانم و دیده‌ام و از پدرم و بزرگانم شنیده‌ام که ملک مال الف.ل. می‌باشد حقانیت مرحوم الف. را گواهی می‌نمایم و آقای ح. حدود سی‌وچند سال یا بیشتر اینجا سکونت دارد قبلاً مرحوم الف. و پدر آقای ح. در یک‌خانه زندگی می‌کردند و از یک دروازه وارد می‌شدند و در نصف خانه مرحوم الف. زندگی می‌کرد و در نصف دیگر آقای ح. ولی این زمین مال الف.ل. می‌باشد) نظریه کارشناسی در ص 44 (آقای م.ف.) پلاک 323/38 به عنوان یک قطعه گندم‌زار تیم دشت در مورخ 25/7/1319 به نام الف.ل. تعرفه و مجهول می‌باشد و ازآنجایی‌که پلاک مرقوم فاقد حدود اربعه مشخص بوده تا بتوان قویاً در خصوص اثبات و یا نفی آن اظهارنظر صریحی نمود ولی با توجه به قرائن ذیل 1ـ نوعیت و محل پلاک 323/38 که به‌صورت گندم‌زار تیم دشت می‌باشد و با ملک متنازعٌ‌فیه مطابقت دارد 2ـ اظهارات شهود و مجاورین و مطلعین محلی که در جلسه اجرای قرار و یا در جلسات بعدی به‌صورت غیر محسوس مورد پرسش قرار گرفت 3ـ پلاک 104/38 که غرباً خود را به الف. تعریف نموده بود و تقریباً با محدوده ملک متنازعٌ‌فیه در دو حد مطابقت دارد 4 ـ خوانده هیچ‌گونه دلیل و مستندی دال بر مالکیت و یا خریداری ارائه ننموده (به نظر ملک متنازعٌ‌فیه بنا به قرائن فوق (تا زمانی که دلیلی از طرف خوانده ارائه نگردیده) می‌تواند جزء پلاک 323/38 و متعلق به مورث خواهان‌ها باشد) استشهادیه دیگری خواهان‌ها ارائه داده‌اند مشعر بر مالکیت مورث‌شان ص 47 در ظهر ورقه کارشناسی ص 46 دادرس وقت دادگاه می‌نویسد نظریه به‌ طرفین ابلاغ… و با پیوست نمودن کپی نظریه کارشناسی به اداره منابع طبیعی اعلام شود تا نماینده و نقشه‌‌بردار آن اداره را به محل وقوع ملک اعزام و در خصوص ملی یا غیر ملی بودن زمین متنازعٌ‌فیه نفیاً یا اثباتاً اظهارنظر نموده و جوابیه را به همراه کروکی ترسیمی به دادگاه ارسال نمایند وکیل خواهان طی لایحه‌ای ص 52 می‌نویسد قسمتی ازملک در نظریه کارشناسی محاسبه نگردیده و در کروکی هم مشخص نمی‌باشد معترض و تقاضای نظریه کتبی تکمیلی مورد استدعاست در وقت فوق‌العاده 16/1/1391 ص 54 دادگاه قرار رسیدگی به اعتراض وکیل خواهان در خصوص قسمتی از زمین متنازعٌ‌فیه که اظهارنظر ننموده و تکمیل کارشناسی را خواستار شده‌اند توجهاً به اینکه از نظریه کارشناسی نتیجه مطلوب و موردنظر دادگاه حاصل نمی‌شود به استناد ماده 263 ق.آ.د.م. قرار تکمیل کارشناسی صادر تا کارشناس منتخب مطابق با قرار سابق‌الصدور و لایحه اعتراضیه خواهان اقدام و نظریه کتبی و مسئول خویش را در مورد میزان مساحت دقیق پلاک متنازعٌ‌فیه به این دادگاه ابراز نماید ص 55 خوانده دعوی آقای م.ح. طی لایحه اعتراضیه صفحات 57 و 58 پرونده اجمالاً ابراز نموده اظهارنظر احتمالی کارشناسی در مورد مطابقت پلاک مورد ادعای خواهان با ملک مورد تصرف اینجانب که ملک آن را پلاک 104/38 قرار داده موجّه نیست زیرا اولاً: دربند 3 ص 3 اعلام کرده دو حد پلاک 104 با محدوده ملک موضوع پرونده مطابق است و این مقدار بالأخص با مجهول‌المالک بودن پلاک مورد ادعای خواهان کفایت موضوع نخواهد کرد ثانیاً: پلاک 104/38 که ملاک مطابقت کارشناسی قرارگرفته نمی‌تواند زمین مورد تصرف اینجانب را به عنوان ملک الف. و پلاک مجعول 323/38 تعرفه نماید چراکه به استناد پیوست این لایحه عکس ماهواره‌ای از منطقه مریان که نشان‌دهنده محل وقوع ملک می‌باشد ملک متنازعٌ‌فیه روی آن بارنگ مشکی مشخص‌شده کارشناس محترم زمین مجاور آن را که در زمان تهیه عکس سفید می‌باشد به عنوان پلاک 104/38 قرار داده و مدعی شده که غرب پلاک 104 به ملک متنازعٌ‌فیه متصل است درحالی‌که 1ـ خود این کارشناس در صفحه 2 اظهارات خود ذیل بند 4 شرق ملک متنازعٌ‌فیه را به ملک ب.ح. باسابقه‌ … متصل کرده یعنی در شرق ملک متنازعٌ‌فیه ‌… باید مستقر باشد و با این وضع دیگر نمی‌توان گفت که در شرق ملک متنازعٌ‌فیه پلاک 104/38 ملکی د. مستقر است 2ـ با توجه به حدودات جغرافیایی ملاک کارشناس با واقعیت خارجی منطبق نخواهد بود زیرا ملک متنازعٌ‌فیه نه در غرب بلکه در جنوب پلاک 104/38 مفروض وی استقرار خواهد داشت و بلکه در پلاک 104 با توجه به سابقه تمدید حدود نشده آن به ملک … متصل است و دیگر نمی‌تواند ملک مورد ادعای خواهان‌ها را تعرفه نماید بنابراین نظر کارشناس با واقعیت خارجی به دلایل مذکور مطابق نیست عنداللزوم ارجاع امر به کارشناس دیگر مورد استدعاست. پلاک مجهول‌المالک به معنای تعرفه زمین در زمان توزیع اظهارنامه بنام یک شخص می‌باشد همین امر مثبت مالکیت فرد معرفی‌شده نیست بلکه پلاک مجهول‌المالک اگر توأم یا تصرف وی باشد می‌تواند ملاک اعتبار قرار گیرد درواقع تصرف است که به پلاک مجهول‌المالک اعتبار می‌دهد نه اینکه پلاک مجهول‌المالکی مثبت مالکیت باشد ص 57 و 58 که مجدداً اجرای قرار کارشناسی در مورخ 2/2/1391 صورت پذیرفته ص 78 آقای م.ف. کارشناس امور ثبتی که نظریه تکمیلی ابراز اشعار نموده (سه قطعه زمین دیگر در مجاورت ضلع جنوبی ملک تعرفه شده اولیه به عنوان املاک متنازعٌ‌فیه معرفی و کروکی آن ترسیم و برابر ترسیم و کروکی پیوستی مساحت‌های آن به ترتیب 2200 مترمربع ، 954 مترمربع ، 400 مترمربع بوده که نظریه کارشناسی شرح گزارش اولیه می‌باشد با توجه به وجود فاصله فی‌مابین قطعات که به‌وسیله عبور یک‌رشته را. (که قبلاً باریک‌تر بوده ولی حالیه ماشین‌رو می‌باشد) حاصل گردیده احتمال اینکه همه قطعات جزء یک پلاک باشند بعید به نظر می‌رسد ص 79 در تاریخ 24/2/1391 دادرس دادگاه ص 92 گواهی نموده ملاحظه می‌شود مهلت یک هفته مقرر از تاریخ ابلاغ جهت ملاحظه نظریه کارشناس منتفی نشده است با حلول وقت یا وصول اعتراض به نظر برسد ص 92 وکیل خواهان تقاضای تعیین هیأت سه‌نفره کارشناسی را خواستار شده ص 93 خوانده دعوی طی یک لایحه سه‌صفحه‌ای به همراه کروکی (ص 95 لغایت 97) در اخیر لایحه ‌اشعار نموده (با عنایت به جمیع موارد و لایحه اعتراض قبلی 22/1/1391 و با عنایت به‌تصریح کارشناس در خط دو صفحه دوم نظریه اولیه خود مبنی بر اینکه حسب تحقیقات این ملک از قدیم‌الایام در تصرف ش. (پدر اینجانب) بوده لذا به‌تصریح نظر کارشناسی تصرفات اینجانب در ملک متنازعٌ‌فیه و قطعات منفک شده از آن موروثی است و خواهان نه مدرک مالکیت دارد نه تصرف و صرف پلاک مجهول‌المالک مثبت مالکیت نیست تقاضای ردّ دعوی را دارم.)
دادگاه در وقت فوق‌العاده 28/2/91 ص 98 قرار ملاحظه محتویات پرونده مزبور با اخذ توضیح از نماینده اداره ثبت را صادر نموده که نماینده به غیر ثبت به همراه پرونده پلاک‌های 104/38 و 133/38 و دفتر توزیع اظهارنامه ییلاق مریان به دادگاه اعزام شوند در تاریخ 9/3/1391 ص 102 اجلاس دادگاه عمومی نماینده ثبت توضیح داده (شش‌دانگ هر یک از هفت قطعه گندم‌زار بائو به شماره‌های 104 و 133 واقع در قریه ییلاقی مریان سنگ اصلی 38 بخش 28 گیلان در تاریخ 25/6/1320 آقایان د.الف. و ح.ق. مشاعاً بالسویه بدون قید مساحت درخواست ثبت نموده آگهی‌های نوبتی منتشر و موعد آن بدون اعتراض سپری تمدید حدود آن به عمل نیامده‌ لذا حدود اربعه پلاک 104 شمالاً ملکی ورثه حاجی ن. شرقاً ملکی ن. جنوباً ملکی ببر غرباً ملکی الف. و پلاک 133 شمالاً متصل به قبرستان شرقاً ملکی ورثه الف. جنوباً ملکی ورثه ج. غرباً ملکی ورثه ش. سابقه دیگری به نظر نرسید متعاقباً خواهان اظهار داشت املاک مذکور (د.الف. و ح.ق.) در مجاورت پلاک می‌باشد و کارشناس صحیحاً نظر داده است ص 102 و 103 در وقت فوق‌العاده 9/2/1391 شعبه سوم ارجاع امر به کارشناسی هیأت سه‌نفره را پذیرفته تا باملاحظه محتویات پرونده و اسناد ابرازی و ملاحظه صورت‌مجلس اجرا قرار‌ معاینه و تحقیق محلی مطابق قرار سابق‌الصدور نسبت به اجرای قرار اقدام نمایند ص 109 و 110 پاسخ اداره منابع طبیعی شهرستان تالش و اصل ص 113 با توجه به بررسی‌های به‌عمل‌آمده و سوابق نقشه‌جات اجرای ماده 56 به مساحت کل 21871 مترمربع و مساحت 1390 مترمربع جزء اراضی ملی و مساحت 20481 جزء مستثنیات قانونی می‌باشد ضمناً نقشه اجرایی محل نیز منضم می‌باشد. در مورخ 1/4/1391 اجرای قرار کارشناسی شده ص 135 به ثبت نوشته‌شده دفتر توزیع اظهارنامه قریه مریان در اختیار کارشناس قرار گیرد ص 135 خوانده طی لایحه‌ ابراز نموده ص 136 (بررسی سند عادی زمین پلاک 30/38 مریان بیانگر آن است که ملک فوق در تاریخ 24/10/1316 معامله‌شده و در تاریخ 2/5/1320 با تصدیق کدخدای محلی شامل ریش‌سفیدان به مالکیت مورث‌ اینجانب مرحوم ش.ح. درآمده ازآنجایی‌که در دفتر توزیع اظهارنامه پلاک 302/38 مریان به تاریخ 25/5/1391 حدود یک سال قبل از مالکیت قطعی ثبت‌شده پلاک مذکور نمی‌تواند متعلق به ملک تعرفه شده فعلی باشد چون اولاً ـ در تاریخ ثبت ملک فوق‌الذکر در مالکیت شخص دیگری بنام آقای الف.ع. قرار داشته ثانیاً ـ جانمایی پلاک فوق به استناد تحدید حدود ملک مجاور صورت گرفته و خود پلاک 30/38 مریان پلاک مجهول‌المالک است تحدید حدود نشده است که دقیقاً منطبق بر موقعیت فعلی تعرفه شده باشد لذا ازنظر اینجانب پلاک 302/38 مریان متعلق به ملک متنازعٌ‌فیه بوده و بنام مورث اینجانب تعرفه شده است) هیأت کارشناسی در صفحات 139 لغایت 143 در پنج‌برگ توأم به کروکی و گزارش اعلام نظر نموده: (1ـ آقای م.ح. خوانده فاقد مدرک مالکیت قطعه زمین مورد متنازع‌ می‌باشد تصرف خود را دلیل مالکیت می‌داند 2ـ خواهان ملک ، را موروثی می‌داند که تحت پلاک 323 بنام مورث آن الف.ل. در دفتر توزیع اظهارنامه قریه ییلاقی مریان سنگ اصلی 38 بخش اصلی 28 گیلان تعرفه شده با عنایت به پلاک 325 تعرفه شده بنام اشرف طولی فعلی آقای ب.ح. در شرق و پلاک‌های 104 و 326 بنام د.الف. و ح.ق. در جنوب غرب و سایر قرائن و اظهارات معتمدین و معمرین قریه ییلاقی مریان چنین به نظر می‌رسد که پلاک فرعی قطعه زمین متنازعٌ‌فیه همان پلاک 323 می‌باشد که بنام مرحوم الف.ل. مورث خواهان‌ها تعرفه شده است کروکی موقعیت مکانی ملک متنازعٌ‌فیه ضمیمه است ص 145 در مورخ 22/4/91 دادگاه دستور می‌دهد دادگاه دستور می‌دهد نظریه به‌ طرفین ابلاغ تا چنانچه نفیاً یا اثباتاً مطلبی دارند ظرف یک هفته اعلام نمایند ص 137 خوانده دعوی طی لایحه‌ای 3/5/1391 ص 146 اعلام نموده اجمالاً: 1ـ‌ این ملک مجهول‌المالک در اداره ثبت حتی یک برگ کاغذ هم ندارد تا موقعیت آن را معلوم دارند و به علّت نداشتن سابقه ازجمله نداشتن حدود ثغور معلوم نمی‌شود کدام پلاک برای کدام زمین اختصاص‌یافته 2ـ در عکس ماهواره‌ای و پلاک‌های مشخص‌شده در نقشه ثبتی فاصله پلاک‌های 325/38 با پلاک‌های 324/38/322/38 حدود یک و نیم کیلومتر است (نقض نظریه ترتیبی بودن تخصیص پلاک) و عدم وجود اختصاص شماره پلاک بنام مورث اینجانب می‌تواند ناشی از اشتباه جریان آگهی مقدماتی در زمان اجرای آن (ماده 10 ق.ن) باشد 3ـ فقط یک حد به ملک الف. می‌خورد آن حد غربی پلاک 104/38 است درحالی‌که ملک تصرفی آباء اجدادی اینجانب با حدفاصل یک رودخانه معرف به سوره و یک جاده هم حدود با پلاک 104/38 نیست تا بتوان استناد به پلاک 104/38 پلاک مجهول مورد ادعای خواهان را در ملک بنده تطبیق کرد لذا تقاضای اخذ استیضاح کارشناسان را نموده‌اند ص 146 در تاریخ 15/5/1391 ص 155 دادگاه با گزارشی از استجواب متداعیین نسبت به نظریه هیأت کارشناسان و عدم ارائه جهات مؤثر اعتراض خوانده دعوی ختم رسیدگی را اعلام و ابراز رأی نموده‌اند ص 155 ـ طی دادنامه 00569 ـ 19/5/1391 با ارائه گزارشی از تحولات پرونده و صدور قرارهای اعدادی مرقوم ابراز نموده علی‌هذا نظر به‌مراتب فوق و محتویات پرونده حاضر و پرونده ثبتی شماره 323 اولاً: محتویات پرونده ثبتی پلاک323 دلالت بر مالکیت مورث خواهان‌ها نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه دارد ثانیاً: شهود محلی خواهان به شرح صورت‌مجلس اجرای قرار معاینه و تحقیق محلی گواهی بر مالکیت مرحوم الف.ل. مورث خواهان‌ها داده‌اند ثالثاً: شهود تعرفه شده خوانده در خصوص مالکیت نامبرده نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه اظهار بی‌اطلاعی نمودند رابعاً: کارشناس بدوی و هیأت سه‌نفره کارشناسی به‌موجب نظریات ابرازی اعلام نمودند که زمین متنازعٌ‌فیه با شماره پلاک ثبتی 323 سنگ اصلی 38 و متعلق به مورث خواهان‌ها مطابقت دارد خامساً: خوانده دعوی ‌علی‌رغم ادعا دلیلی که دلالت بر مالکیت وی یا مورثش نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه باشد ارائه و ابراز ننموده است لذا این دادگاه ضمن احراز مالکیت خواهان‌ها نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه دعوی و خواسته ایشان را دارد و ثابت تشخیص و مستنداً به مواد 29 و 30 و 31 و 36 و 38 و 308و 311 ق.م و اصل 47 قانون اساسی و ماده 198 ق.آ.د.م. حکم بر اثبات مالکیت خواهان‌ها نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه و خلع ید خوانده از رقبه موصوف مطابق با نظریه و کروکی ترسیمی هیأت سه‌نفره کارشناسان صادر و اعلام و مستنداً به مواد 515 و 519 ق.آ.د.م. و ماده 3 آیین‌نامه تعرفه حق‌الوکاله وکلاء مصوب 1385 خوانده را به پرداخت مبلغ 248/491/15 ریال بابت خسارت دادرسی و حق‌الوکاله در حق خواهان محکوم می‌نماید با ابلاغ رأی به آقای م.ح. در تاریخ 25/5/1391 ص 160 نامبرده دادخواست فرجامی در 30/6/1391 ص 168 تقدیم نموده و با تبادل لوایح بدین مرجع ارسال و بدین شعبه ارجاع شده است لایحه اعتراض فرجام‌خواهی فرجام‌خواه و مدافعات طرف حین شور قرائت ‌می‌گردد اجمالاً فرجام‌خواه مدعی است فرجام‌خواندگان بدون ارائه شهود و مدرکی صرفاً به استناد پلاک مجهول‌المالک تقاضای اثبات مالکیت و خلع ید را نموده‌اند: 1ـ استناد فرجام‌خواندگان به پلاک مجهول‌المالک مثبت مالکیت نمی‌باشد 2ـ استشهادیه محلی فرجام‌خواندگان حدود اربعه پلاک مجعول خواهان قید که این حدود با حدود اربعه ملک موروثی و متصرفی اینجانب در هیچ حدی مطابقت ندارد 3ـ احد از کارشناسان در مورد موضوع پرونده که از امورات تخصصی ثبتی می‌باشد صلاحیت علمی و فنی ندارند و نظریه قابلیت اتباع ندارد 4 ـ نظریه کارشناسی با اوضاع‌واحوال مطابقت ندارد ملک موروثی اینجانب نه‌تنها در غرب پلاک 104 نیست بلکه هیچ مجاورتی با پلاک 104 ندارد وکیل فرجام‌خواندگان پاسخ داده اجمالاً: 1ـ فرجام‌خواه دلیلی بر مالکیت ارائه ننموده است دلیل استنادی فرجام‌خواه گواهان تعرفه شده در خصوص مالکیت وی نسبت به زمین متنازعٌ‌فیه اظهار بی‌اطلاعی نمودند 3ـ موکلین جهت اثبات مالکیت علاوه بر مدارک ثبتی شهود به دادگاه معرفی که جملگی شهادت به مالکیت مورث موکلین داده‌اند 4 ـ کارشناس اعلام نموده‌اند مشخص گردیده که در اوراق و پرونده‌های ثبتی حدود اربعه پلاک 104 مجاور ملک مورث موکلین به ثبت رسیده که این مبین آن است که از زمان ثبت پلاک 104 نام مورث موکلین به عنوان مالک ملک مجاور پلاک 104 معرفی و ثبت گردیده که این خودش می‌تواند دلیل بر مالکیت مورث موکلین در پلاک ثبتی مذکور باشد 5 ـ ادعای عدم صلاحیت احد از کارشناسان از سوی فرجام‌خواه و عدم تخصص وی اولاً: آقای الف.ق. متخصص در امور ثبتی می‌باشد سند این موضوع پیوست است تصویر کارت عضویت 0625 ـ 14/6/18 ـ 29/9/1390 (شماره پروانه) و با تصویر دفترچه شناسایی که شماره پروانه فوق با تاریخ شروع کارشناسی 21/3/83 شماره مسلسل 12451 قید رشته امور ثبتی در اخیر آن رسیدگی به تشخیص صحت جریان ثبتی املاک در شهرستان تالش گواهی‌شده ص 174 و 175 و 176 لذا درخواست ردّ فرجام‌خواهی را نموده‌اند.

رای دیوان

فرجام‌خواهی آقای م.ح. نسبت به دادنامه شماره 00569 ـ 19/5/1391 شعبه سوم محاکم عمومی حقوقی تالش اجمالاً مردود است. نظر به اینکه خواهان‌های بدوی (فرجام‌خواندگان) وارث مرحومان الف. و ع.ل. استناد به مالکیت مورث خویش به اسباب تعاقب ایادی و شهادت شهود اتکاء نموده‌اند مضافاً به ثبت در دفتر توزیع اظهارنامه تمسک نموده‌اند بدین کیفیت فرجام‌خواه اسباب مالکیت خود را که می‌توانست یکی از عناوین ماده 140 قانون مدنی باشد منحصر به سابقه تصرفات نموده است سبق تصرف مثبت قاعده ید نمی‌تواند در برابر تعاقب ایادی مثبت بینه تقابل کند بینه حاکم بر قاعده ید است به همین جهت در ماده 37 ق.م (اگر متصرف فعلی اقرار کند که ملک سابقاً مال مدعی او بوده است در این صورت مشارٌالیه نمی‌تواند برای ردّ ادعای مالکیت شخص مزبور به تصرف خود استناد کند مگر اینکه ثابت نماید که ملک به ناقل صحیح به او منتقل‌شده است) تعاقب ایادی خواهان‌های بدوی با شهادت شهود گواهی‌شده مضافاً در مقام تعرض خواهان‌های بدوی در عنوان مالکیت، به بند ماده 140 ق.م (میراث) و تصرف سابق مورث خود استناد نموده‌‌اند لکن استنتاجاً خوانده دعوی بدوی (فرجام‌خواهی فعلی) تصرف خود را دلیل مالکیت ابراز داشته (موضوع ماده 35 ق.م) در وضعی که مجرد تصرف اماره مالکیت است لکن تصرف نفس مالکیت نیست مجرد تصرف استقرار مالکیت شناخته نمی‌شود علائم مالکیت است به همین مبنا در ماده 36 ق.م تصریح و مقررشده (تصرفی که ثابت شود ناشی از سبب مملک یا قائل قانونی نبوده معتبر نخواهد بود تصرفی که مسبوق به سبب مملک و یا ناقل قانونی است منشأ مالکیت و فراغ مالکیت است) لذا مجرد تصرف بدون تحقق اسباب مالکیت یا ناقل قانونی نمی‌تواند در برابر اسباب مالکیت موضوع ماده 140 ق.م اعمال اقتدار نماید و به بقعه اعتبار برسد، اعتبار تصرف منوط به سبب مملک و یا ناقل قانونی است در مقام مرافعه و تخاطب، وظیفه متصرف لزوم اقامه و استیضاح و مبرهن نمودن سبب مملک خود است همین‌که سبب مملک او به یکی از عناوین ماده 140 ق.م ختم و منتهی نشود و در برابر مدعی غیر متصرف به اسباب مملک استناد نماید دیگر ید لاحق نمی‌تواند بر بینه و ید سابق حکومت نماید در این پرونده شهود به نحو متوالی اشعار نموده‌اند تعاقب ایادی خوانده (فرجام‌خواه فعلی) و مورث‌اش مرحوم ش.ح. متلاقی از ید مورث خواهان‌ها بدوی (الف.ل.) است جهت تعاقب ایادی محرز بوده لکن اسباب مملک و یا ناقل قانونی طرف (خوانده بدوی ـ فرجام‌خواه) معرفی نشده {دعوی اثبات انتقال مالکیت} اقامه نشده و در جهت نفی ید سابق و نفی تعاقب ایادی مجرداً به سابقه تصرفات خود استناد نموده است در وضعی که وقوع تعاقب ایادی و ید سابق و ید لاحق در قضیه مفروغٌ‌عنه است لذا همین‌که در تصرفات محرز شود متصرف ید لاحق متلاقی از ید سابق است لکن سبب مملک و یا ناقل قانونی خود را اقامه و اثبات دعوی نمی‌کند با وجود متقن بودن تعاقب ایادی (وقوع ید سابق) دیگر متصرف نمی‌تواند به‌حکم ماده 37 ق.م به تصرفات خود راجع به مالکیت استناد کند قواعد فقهی الحق لمن سبق ، الحق القدیم لایضییع الشی ، القدیم یترک علی قدمه، مؤید قضیه می‌باشند بدین کیفیت رأی معترضٌ‌عنه فرجام‌خواسته مخالفتی با موازین شرعی و مقررات قانونی ندارد رأی مطابق قانون و دلایل موجود در پرونده می‌باشد. ضمن ابرام آن پرونده را به دادگاه صادرکننده اعاده می‌نماید و فرجام‌خواهی مردود اعلام ‌می‌گردد.
رئیس شعبه 21 دیوان‌عالی کشور ـ مستشار
اخوان ملایری ـ حسینی طباطبائی

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.