انجام معامله بدون رعایت غبطه موکل

درتاریخ : 1392/09/03 به شماره : 9209970907800539

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 18 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: وکالت، غبطه موکل، مصلحت موکل، معامله فضولی، عقد باطل

چکیده رای

اگر ثابت شود که وکیل مصلحت موکل خود را در فروش آپارتمان رعایت نکرده و درنتیجه از شرط قانونی و تباتی وکالت تخلف کرده باشد عمل او فضولی و معامله انجام‌شده باطل است.

خلاصه جریان پرونده

برابر اوراق پرونده خانم ص.ک. و غیره دادخواستی به خواسته تأیید فسخ معامله موضوع سند رسمی شماره 23815ـ 27/11/87 و ابطال سند شماره 31418 ـ 6/6/89 به‌طرفیت خانم پ.و. و غیر به دادگستری تهران تقدیم داشته که به شعبه 120 دادگاه حقوقی ارجاع شده است. دادگاه وقت رسیدگی تعیین نموده و طرفین را دعوت کرده است. وضعیت ثبتی آپارتمان را هم از اداره ثبت استعلام کرده است و اداره ثبت در پاسخ مالکیت خواندگان ردیف دوّم و سوّم بنام‌های م.ع. و خ.گ. را تأیید کرده است. دادگاه پس از تشکیل جلسه در وقت مقرر و استماع اظهارات افراد حاضر در دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و به‌موجب دادنامه شماره 000750 ـ 24/7/90 حکم صادر کرده است که قسمت اصلی آن ذیلاً درج می‌گردد: «… نظر به اینکه طی سند رسمی وکالت خواهان‌ها به نسبت سهم مالکیت خود رسماً جهت فروش ملک به هرکسی و با هر مبلغ به خوانده ردیف اول تفویض وکالت نموده و اقدامات خوانده ردیف اول نیز ناشی از جواز حاصله از وکالت‌نامه رسمی مذکور بوده و پذیرش دعوی خواهان‌ها به‌شرح منعکس در دادخواست و اظهارات وکلای آن‌ها نظر به اختیارات وکیل (خوانده ردیف اول ) ترجیح بلامرجع را متضمّن می‌باشد علی‌هذا دادگاه دعوی خواهان را غیر وارد تشخیص و رأی بر بطلان آن صادر و اعلام می‌دارد. ..» در برگ وکالت رسمی این عبارت آمده است «… سپس فروش و انتقال قطعی … تحت هر عنوان عقد از عقود اسلامی به هر شخص ولو به خود در قبال هر مبلغ وجه با حق اخذ ثمن … » از رأی دادگاه دو نفر از خواهان‌ها بنام‌های خ. و م. هر دو و. تقاضای تجدیدنظر نمودند که دادگاه تجدیدنظر رأی دادگاه را تأیید نموده و تجدیدنظرخواهی را مردود شناخته است. دو نفر دیگر از خواهان‌ها بنام‌های ص.ک. و ب.و. پس از اطلاع از دادنامه با تقدیم دادخواست نسبت به آن اعتراض نموده و تقاضای فرجام کرده‌اند. دفتر دادگاه پس از انجام وظیفه قانونی خویش پرونده را به دیوان‌عالی کشور ارسال نموده که به این شعبه ارجاع گردیدند.
به تاریخ بالا هیأت شعبه تشکیل پس از قرائت گزارش عضو ممیّز و اوراق پرونده مشاوره انجام چنین رأی می‌دهد.

رای دیوان

نظر به اینکه ثمن معامله‌های عرفی و غیررسمی معمولاً بیشتر از مبلغ ذکرشده در اسناد رسمی می‌باشد لازم بود دادگاه اولاً با تحقیق کامل از خواهان‌ها و استماع دلایل آن‌ها در این خصوص ، و نیز تحقیق از مطلعین و نویسنده مبایعه‌نامه عادی درصورتی‌که مبایعه‌نامه‌ای در بین بوده معلوم نماید که وکیل خواهان‌ها آپارتمان موضوع دعوی را به چه مبلغی فروخته است. ثانیاً با اخذ نظر کارشناس ارزش واقعی مبیع در زمان معامله را نیز معلوم نماید. این دو نقص در پرونده وجود دارد که باید مرتفع گردد. بدیهی است اگر ثابت شود که وکیل مصلحت موکلین خود را در فروش آپارتمان رعایت نکرده و درنتیجه از شرط قانونی و نباتی وکالت تخلف کرده باشد برابر مواد 667 و 674 و 257 قانون مدنی عمل او فضولی خواهد بود و چون مورد تنفیذ موکلین قرار نگرفته ، همان‌گونه که فقهای محترم نظر داده‌اند معامله انجام‌شده باطل است و درنتیجه احکام معامله باطل بر آن جاری می‌باشد. البته پر واضح است که در معامله‌های باطل فسخ جایی نخواهد داشت. بنا به‌مراتب فرجام‌خواهی وارد است و مستنداً به بند الف ماده 401 ق.آ.د.م دادنامه فرجام‌خواسته نقض و پرونده جهت رسیدگی کامل و اتخاذ تصمیم شایسته شرعی و قانونی به دادگاه صادرکننده رأی منقوض ارجاع می‌گردد.
رئیس شعبه 18 دیوان‌عالی کشور ـ مستشار
احمدی ـ شمس

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.