انتقال دانشجویان محصل در کشورهای بحران-زده به دانشگاه‌های داخل کشور

درتاریخ : 1392/11/14 به شماره : 9209970905600221

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 1 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، ورود به دانشگاه، پذیرش دانشجو، دانشجوی مهمان، انتقال دانشجو، آزمون سراسری، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری، بحران امنیتی

چکیده رای

چنانچه دانشجویان محصل در دانشگاه‌های خارجی به دلیل بروز بحران امنیتی تحصیل خود را رها کرده باشند و اثبات شود که شروع تحصیل پیش از شروع بحران و هشدار رسمی مقامات جمهوری اسلامی ایران مبنی بر بازگشت به کشور باشد، مقررات مربوط به انتقال دانشجویان عادی نسبت به ایشان قابلیت اجرایی ندارد و وزارتین علوم و بهداشت (حسب مورد) مکلف به انتقال دانشجویان به دانشگاه‌های داخلی (بدون پیش‌شرط از جمله شرکت در آزمون سراسری) و پذیرش واحدهای گذرانده می باشند.

رای بدوی

گردشکار: شاکی دادخواستی به طرفیت خوانده [1ـ وزرات بهداشت، درمان و آموزش پزشکی؛ 2ـ وزارت امور خارجه و به خواسته فوق‌الذکر [1ـ ابطال مصوبه 1/8/91 کمیسیون موارد خاص 2ـ انتقال به دانشگاه داخل کشور بدون پیش شرط] تقدیم دیوان عدالت اداری نموده که پس از ثبت به شماره عمومی … به این شعبه ارجاع گردیده، علیهـذا این شعبه در وقت فوق العاده به تصدی امضاء‌کننده زیر تشکیل و با مطالعه محتویات پرونده ملاحظه می‌گردد شاکی اجمالاً اظهار نموده: 1ـ اوایل سال 90 جهت اخذ پذیرش در یکی از رشته های دستیاری پزشکی از دانشگاه‌های مورد تأیید وزارت بهداشت، در کشور سوریه اقدام نمودم؛ 2ـ پس از اخذ پذیرش در سال 90 و شروع تحصیل، سفارت ایران در سوریه برای این جانب پرونده دانشجویی تشکیل و از طریق وزارت امور خارجه برای وزارت بهداشت ارسال کرد. وزارت بهداشت پس از بررسی و تأیید نهایی و رسمیت بخشیدن به آن برای اینجانب و وزارت بهداشت پرونده ارزی دانشجویی تشکیل داد و ارز تحصیلی‌ام را تأمین نمود؛ 3ـ با وخامت اوضاع امنیتی سوریه از اواخر تیر ماه سال 91 سفارت کشورمان ضمن توصیه به ایرانیان برای ترک کشور سوریه تسهیلات لازم برای بازگشت به کشور را فراهم نمود، لذا اینجانب به جهت رعایت مصالح ملی و عالیه نظام تحصیل خود را ناتمام رها نموده و به ایران بازگشتم. در ادامه سفارت طی تلگراف مورخ 1/5/91 رسماً درخواست توقف اعزام دانشجو اعم از بورسیه و آزاد را مطرح و درخواست نمود وزارت بهداشت و وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری اقدام لازم را برای انتقال کلیه دانشجویان به کشور فراهم نمایند؛ 4ـ با توجه به اینکه در کوتاه مدت اوضاع سوریه به روال عادی باز نمی‌گردد و یا به گونه‌ای نیز نمی‌شود که از نظر امنیتی بتوانم بعنوان دانشجو به سوریه بازگردم و ادامه تحصیل دهم، بر اساس توافق به عمل آمده در جلسه مورخ 9/8/91 در محل نهاد ریاست جمهوری مقرر گردید بر اساس نظر کارشناسی وزارت امور خارجه، وزارت بهداشت نسبت به انتقال کلیه دانشجویانی که تا قبل از تاریخ 1/5/91 در سوریه شاغل به تحصیل بوده‌اند اقدام نماید تا بدین وسیله اینجانب در دانشگاه‌های داخل کشور ادامه تحصیل داده و دچار وقفه تحصیلی نگردم؛ 5ـ علی‌رغم جلسه مورخ 9/8/91 ریاست جمهوری با حضور نمایندگان تام‌الاختیار وزارت بهداشت و امور خارجه و پیرو اخذ نظر کارشناسی وزارت امور خارجه و اعلام تاریخ 1/5/91 به عنوان ملاک جهت انتقال دانشجویان و دستور ویژه ریاست محترم جمهور مبنی بر حل مشکل، وزارت بهداشت اقدام به حل مشکل نکرد؛ 6ـ برای اولین بار و متأسفانه دیرهنگام در تاریخ 16/7/91 رئیس مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت از طریق سایت خبر و تابناک در خصوص اعزام دانشجو و ادامه تحصیل در سوریه هشدار داده و عنوان کردند که «هیچ تسیهلاتی به دانشجویانی که در زمان بحران به سوریه بروند از قبیل ارز داده نمی‌شود» و این در حالی است که آن وزارت ضمن تشکیل پرونده دانشجویی بر اساس قوانین به ما دانشجویان سال اول ارز پرداخت کرده که این موضوع رد‌کننده ادعای ایشان است که ما در زمان بحران به سوریه رفته‌ایم؛ 7ـ به فرض آنکه تاریخ بحران تعیین شده توسط وزارت بهداشت یعنی (26/12/89) درست باشد چرا در همان زمان وفق وظایف قانونی اعلام نشد و هشدار و اطلاع‌رسانی رسمی از طریق سایت صورت نگرفت و سایت رسمی وزارت بهداشت اصلاح نشد و چرا با رفتن دانشجویان به سوریه وزارتین بهداشت و امور خارجه نه تنها مخالفتی نکرده بلکه پرونده دانشجویی تشکیل داده و ارز دانشجویی ما را تأمین کردند، با توجه به مراتب فوق اینجانب تقاضا دارم مانند سایر دانشجویان سال بالاتر که از سوریه به ایران منتقل شده‌اند به دانشگاه‌های داخل منتقل کردم. طرف شکایت ردیف اول طی لایحه‌ای که به شماره … مورخه 8/12/91 ثبت دفتر اندیکاتور شعبه گردیده است، اجمالاً اعلام کرده 1ـ شکات متقاضی ابطال مصوبه مورخ 1/8/91 کمیسیون موارد خاص دبیرخانه شورای آموزشی پزشکی و تخصصی هستند که درآن موافقت شده دستیارانی که قبل از زمان شروع بحران در سوریه که در صورت‌جلسه 21/6/91 تاریخ 16/3/2011 مشخص شده است در آن کشور شروع به تحصیل نموده‌اند می‌توانند همانند دستیاران سال سوم و چهارم انتقالی از خارج از کشور جهت ارزشیابی معرفی و بر اساس نتیجه ارزشیابی واخذ پذیرش از یکی از دانشگاه‌های علوم پزشکی داخل کشور با رعایت سایر ضوابط ادامه تحصیل دهند. بنابراین شاکی از مصوبه مذکور متضرر نگردیده و وضعیت وی به قوت خود باقی است و متضمن هیچ‌گونه نفعی برای شاکی نمی‌باشد. همچنین در رد شکایت مذکور به ماده 8 آیین‌نامه انتقال دانشجویان ایران دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی خارج از کشور به دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی داخل کشور مصوب سی و نهمین جلسه شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی مورخ 22/2/88 استناد کرده: «انتقال و مهمانی دستیارانی که از شروع سال 2008 میلادی تحصیل خود را در دوره‌های تخصصی پزشکی شروع کنند به داخل کشور ممنوع است». 2ـ این وزارتخانه نسبت به اختصاص ارز و تشکیل پرونده دانشجویی برای دانشجویان متقاضی تحصیل در یکی از دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور با دارا بودن کلیه شرایط لازم اقدام می‌نماید. 3ـ اولین گزارش‌ها از بروز بحران در کشور سوریه در اردیبهشت و خرداد سال 90 بوده، لذا این وزارتخانه تصمیم موردی در خصوص انتقال تعدادی از دانشجویان که قبل از اردیبهشت 90 در حال تحصیل در آن کشور بوده‌اند می‌کنند. در نهایت موضوع انتقال در جلسه مورخ 1/8/91 کمیسیون موارد خاص دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی مطرح و صراحتاً اعلام می‌گردد موافقت شد دستیارانی که قبل از تاریخ شروع بحران که در صورت‌جلسه 21/6/91 اعلام شده است در تاریخ (21/6/91 یا 16/3/2011 میلادی) در کشور سوریه شروع به تحصیل نموده‌اند، طبق تأیید مرکز بهداشت آموزشی مانند دستیاران سال سوم و چهارم جهت ارزشیابی معرفی شوند و بر اساس نتیجه ارزشیابی، پذیرش توسط خود ایشان از دانشگاه‌های علوم پزشکی داخل کشور اخذ گردد و پس از اخذ پذیرش با رعایت سایر ضوابط به دانشگاه‌های داخل معرفی شوند، طرف شکایت ردیف دوم نیز طی لایحه‌ای که به شماره … مورخ 21/12/91 ثبت دفتر اندیکاتور این شعبه گردیده است اجمالاً اعلام نموده ادعای عنوان شده به طرفیت وزارت امور خارجه محمل قانونی ندارد و این وزارتخانه نمی‌تواند طرف دعوا قرار گیرد و اگر موجباتی برای بررسی موضوع باشد در اختیار وزارتخانه‌های بهداشت، درمان آموزش پزشکی و فرهنگ و آموزش عالی است، لذا تقاضای رد دعوا را دارد. اینک شعبه با توجه به جامع اوراق و محتویات پرونده و اظهارات وکیل شاکی و نمایندگان وزارتین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و امور خارجه به شرح صورت‌جلسه وقت رسیدگی مورخه 31/6/92 و 2/7/92 این شعبه و مراتب فوق‌البیان ختم رسیدگی را اعلام و به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‌نماید.

نظر به اینکه با توجه به استرداد شکایت نسبت به طرف شکایت ردیف دوم به لحاظ اینکه پس از وصول پاسخ لایحه جوابیه که به شماره … مورخ 21/12/91 ثبت دفتر اندیکاتور شعبه گردید و به استناد ماده 45 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب 92 ترتیب اثر داده نمی‌شود بوده و در خصوص ابطال مصوبه جلسه 1/8/91 کمیسیون موارد خاص دبیرخانه شورای آموزش پزشکی و تخصصی وزارت درمان و آموزش پزشکی، وکیل شکات به موجب لایحه‌ای که به شماره … مورخ 2/5/92 ثبت دفتر هیأت عمومی گردیده از شکایت خود مسترد و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری طی دادنامه 305 ـ 324 مورخ 2/5/92 قرار رد دادخواست صادر نموده است؛ در خصوص خواسته ردیف دوم صرف نظر از مراتب فوق‌الاشعار و با عنایت به اهمیت موضوع اجمالاً به برخی مستندات به شرح آتی اشاره می‌شود: 1ـ در نامه شماره 81/82/س مورخ 5/5/92 معاون حقوقی و امور مجلس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خطاب به ریاست محترم دیوان عدالت اداری تصریح شده: «که به دنبال شرایط حساس در کشور سوریه و به منظور جلوگیری از تکرار حوادث گروگانگیری و تحمیل هزینه‌های گزاف و غیرقابل جبران [بر نظام] مقدس جمهوری اسلامی ایران، در اواخر تیر ماه سال گذشته سفارت جمهوری اسلامی ایران با هماهنگی واحد برون مرزی سپاه و بر اساس مصالح سیاسی و امنیتی اقدام به بازگرداندن دانشجویان و خانواده‌های آنان به ایران نمود». دانشجویان ضمن همکاری کامل به دلیل احساس مسئولیت در قبال مصالح عالیه نظام، تحصیل خود را ناتمام گذاشته و به ایران بازگشتند. لذا مسئولیت حل مشکل آنها با دولت و بالتبع وزارت بهداشت خواهد بود و استمرار بی‌توجهی موجب سلب اعتماد دانشجویان از سپاه و مسئولین نظام و سبب بازگشت تعداد بیشتری به سوریه می‌شود. 2ـ در نامه شماره 78779/58/د مورخ 22/12/91 رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی خطاب به ریاست محترم دیوان عدالت اداری این چنین آمده است: مراحل پذیرش دانشجویان شاکی قبل از تاریخ بحران بوده و توسط وزارت امور خارجه و وزارت بهداشت و درمان مورد تأیید بوده است و بازگشت آنان از کشور سوریه به توصیه مقامات سیاسی و امنیتی کشور صورت گرفته و علی‌رغم مکاتبه این کمیسیون با وزارت متبوع مبنی بر حل مشکل شبیه دانشجویان سال‌های دوم و سوم و چهارم متأسفانه وزارت مذکور انتقال آنها را منوط به شرکت در آزمون دستیاری و کسب حد نصاب نمره (شبیه داوطلبان دستیاری در کشور) نموده است و در نهایت تقاضای رسیدگی و اجرای عدالت در مورد شکات و ملحوظ قرار دادن ابعاد امنیتی و مصالح عالیه نظام در این خصوص گردیده است (صفحات 47 الی 48 پرونده). 3ـ در نامه 3420 مورخ 21/5/91 مسئول دفتر نمایندگی مقام معظم رهبری در امور دانشجویان ایرانی خارج از کشور خطاب به وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی بر انجام اقدامات اجرایی انتقال دانشجویان سال اول دوره‌های تخصصی پزشکی شاکی مشابه دانشجویان سال‌های بالاتر تأکید گردیده است. 4ـ در نامه 2052404/700 مورخ 25/10/91 وزارت امور خارجه خطاب به رئیس دفتر رئیس جمهور ضمن تصریح بر انتقال دانشجویان با هماهنگی سفارت و تشکیل جلسه مورخه 9/8/91 به درخواست دفتر رسیدگی به شکایات و تجمعات مردمی نهاد ریاست جمهوری جلسه‌ای تشکیل و مقرر گردید تا وزارتین امور خارجه و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گزارشی با رویکرد حل مشکل دانشجویان فوق ارائه نمایند و در آخر تأکید نموده مطابق نظرات سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق مبنی بر مخاطره آمیز بودن سفر اتباع کشور به سوریه جهت جلوگیری از سفر دانشجویان فوق برای بازگشت به سوریه امری ضروری است، لذا ضرورت دارد با رفع موانع موجود داخل کشور و با فراهم آوردن تسهیلات لازم، امکان ادامه تحصیل آنان را در داخل کشور میسر گردد. 5ـ مفاد نامه 1273548/713 مورخه 10/3/90 رئیس اداره امور دانشجویی و بورس‌ها خطاب به مرکز خدمات آموزشی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی حکایت از وضعیت آرام کشور سوریه در آن موقع زمانی و انجام روند تحصیلی طبق روال محمول دارد. مستنداتی که در این پنج بند مورد اشاره قرار گرفت، من حیث المجموع حکایت از شروع به مراحل پذیرش و تحصیل شاکی قبل از اعلام بحران داشته و انصراف بعدی شاکی از تحصیل، خارج از اراده وی و به توصیه مقامات نظامی و سیاسی کشور و به منظور رعایت مصالح عالیه نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته و مراجع ذی‌ربط اجرایی، نقنینی و نظامی بر ضرورت حل مشکل شاکی نیز تأکید نموده اند. مستنبط از مقررات ماده 3 قانون وظایف وزارت امور خارجه مصوب سال 1364 مرجع صلاحیتدار برای توجه و رصد وقایع جهان اسلام و تنظیم گزارش‌های لازم و دقیق و با پیش‌بینی و پیشنهادات جهت اطلاع مراجع ذی‌ربط وزارت امور خارجه می‌باشد که در مانحن‌فیه مکاتبات موجود بشرح پیش گفته در پرونده دلالت بر پذیرش و تحصیل شاکی قبل از اعلام بحران توسط سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق دارد یعنی قبل از مورخه 1/5/91 که وزارت خارجه این تاریخ را، تاریخ شروع بحران اعلام کرده است؛ 1ـ وزارت بهداشت برای نخستین بار و به طور رسمی در تاریخ 28/12/1391 با درج و انتشار اطلاعیه‌ای در سایت رسمی خود اعلام می‌نماید که در قبال دانشجویان که از سال 2013 ـ 2012 به بعد در سوریه شروع به تحصیل نموده‌اند تعهدی ندارد که دلالت و ظهور بر مسئولیت وزارت بهداشت در قبال دانشجویان سال‌های قبل از جمله شاکی دارد؛ 2ـ در بند 6 لایحه دفاعیه طرف شکایت ردیف اول (صفحه 44 پرونده) اشاره گردید: «این وزارتخانه نسبت به اختصاص ارز و تشکیل پرونده دانشجویی برای دانشجویان متقاضی تحصیل در یکی از دانشگاه‌های معتبر خارج از کشور با دارا بودن کلیه شرایط لازم اقدام می‌نماید». عبارت «کلیه شرایط لازم» ناظر به دو واحد می‌باشد: اول معتبر بودن دانشگاه که در بند یک دستورالعمل وزارتخانه بهداشت جهت تشکیل پرونده ارز دانشجویی (صفحه 6 پرونده) به آن اشاره شده است، دوم فقدان موانع امنیتی که از توجه به متن اطلاعیه رسمی مورخه 28/12/91 در سایت وزارت بهداشت مستفاد می‌گردد، از این‌رو وزارت متبوع مکلف است قبل از تشکیل پرونده دانشجویی برای پرداخت ارز بدواً شرایط مذکور را احراز نماید، که در مورد شاکی این اقدام صورت پذیرفته است و ادعای وزارت متبوع مبنی بر پذیرش و تحصیل شاکی پس از بحران مسموع نیست، 3ـ وزارت بهداشت نسبت به انتقال دانشجویان سال دوم دستیاری بدون هیچ گونه پیش شرطی به دانشگاه‌های دخل کشور موافقت نموده است و از آنجائی که در پرتو مقررات بند 9 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در راستای ایجاد برابری دولت نسبت به رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه در زمینه‌های مادی و معنوی مکلف گردیده است و هیأت عمومی دیوان عدالت اداری نیز با صدور آراء متعدد از جمله شماره‌های 16 مورخ 26/1/82 و 172 مورخ 20/3/86 و 804 مورخ 13/11/87 بر منع تبعیض ناروا تأکید نموده است، لذا بنا به مراتب پیش گفته مخالفت وزارت طرف شکایت ردیف اول با تقاضای شاکی مبنی بر موازین قانونی نبوده و صرف نظر از تقاضای استرداد شاکی نسبت به خواسته قسمت اول به لحاظ انتفاد موضوع با تکیه بر ادله احصایی و مستنداً به مقررات مرقوم و مواد 10 و 11 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 حکم بر الزام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به انتقال شاکی مشابه دانشجویان سال دوم دستیاری (بدون پیش شرط از جمله شرکت در آزمون سراسری دستیاری) به دانشگاه‌های داخل کشور را صادر می‌نماید. رأی صادره ظرف بیست روز پس از ابلاغ وفق ماده 65 قانون اخیرالذکر قابل اعتراض در شعب تجدیدنظر دیوان عدالت اداری است.
رئیس شعبه 1 دیوان عدالت اداری ـ آشورلو

رای دادگاه تجدید نظر

نظر به اینکه تجدیدنظرخواه دلیل و ایراد مؤثری که زمینه نقض رأی معترض‌عنه را فراهم آورد ارائه و ابراز ننموده است و از طرفی وجود بحران در کشور سوریه به صورت رسمی از تاریخ 1/5/91 توسط مبادی ذی‌ربط اعلام شده است و صرف اعلام مراتب به صورت محرمانه به وزارت بهداشت بدون ابلاغ آن بر دانشجویان متقاضی تحصیل در کشور مذکور ایجاد تکلیف برای نامبردگان نمی‌نماید و چون آغاز به تحصیل تجدیدنظرخوانده قبل از تاریخ اعلام بحران بوده است و انتقال ایشان به داخل به دلیل وجود شرایط اضطراری و خاص امنیتی می‌باشد، لذا مقررات مربوط به انتقال دانشجویان عادی در خصوص مشارالیه قابلیت اجرایی ندارد، بنابراین نظر به مراتب مذکور و حق مکتسب تجدیدنظرخوانده، رأی معترض‌عنه موافق مقررات اصدار یافته و ضمن رد تجدیدنظرخواهی با استناد به ماده 71 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری، رأی صادره از شعبه 1 بدوی عیناً تأیید می‌گردد. رأی صادره قطعی است.
مستشاران شعبه 1 تجدیدنظر دیوان عدالت اداری
فرجی ـ مولابیگی

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.