مقدمه:
الف) شعبه دوم در رسیدگی به پرونده کلاسه 69/245 موضوع شکایت آقای یادگار امیرنیا به طرفیت شهرداری عجب‌شیر به خواسته تملک 800 متر مربع زمین توسط شهرداری به شرح دادنامه شماره 484- 18/8/70 چنین رأی صادر نموده است: به جهات ذیل شکایت وارد است 1. به موجب نامه‌های استانداری و نامه مورخ 31/1/66 و نیز طرح زمین مزبور برای میدان دواب در نظر گرفته شده و موافقت استاندار با تملک زمین مذکور جهت میدن دواب می‌باشد، 2. طی نامه مورخ 27/5/69 شهرداری عجب‌شیر به اداره کل فنی استانداری آذربایجان شرقی مرقوم داشته به لحاظ این‌که زمین تملک شده 26/21810 متر مربع می‌باشد که کاربری میدان دواب دارد و با توجه به این‌که زمین خریداری شده بزرگتر می‌باشد در صورتی که مورد موافقت قرارگیرد قسمت جلو آن اختصاص به میدان تره‌بار داده شود و قسمت آخر آن میدان دواب گردد و از نامه مذکور استفاده می‌شود زمین تصرف شده در زمانی که شهرداری تملک نموده منحصراً برای میدان دواب از طرف استانداری موافقت شده و ثانیاً زمین مزبور بزرگتر از مورد نیاز جهت دواب بوده و تقاضای موافقت برای قسمت زیادی آن جهت میدان تره‌بار پس از تملک مجوزی برای اقدامات قبل نمی‌باشد بناء علیهذا و به نحو مطروح شکایت شاکی وارد و رأی بر ابطال اقدامات خوانده صادر می‌گردد. هیأت تجدیدنظر دیوان در رسیدگی به اعتراض شهرداری عجب‌شیر نسبت به دادنامه مذکور طی دادنامه شماره 14- 16/2/71 چنین رأی صادر نموده است، اعتراض شهرداری عجب‌شیر نسبت به دادنامه شماره 484- 18/8/70 صادره از شعبه دوم دیوان عدالت اداری به لحاظ عدم انطباق تملک زمین مورد بحث با موازین و مقررات قانونی زمین شهری مصوب 23/6/66 موجه نیست و رد می‌شود و در نتیجه شهرداری موظف است نیبت به پرداخت بهای عادله ملک مزبور یا واگذاری زمین معوض به شاکی در قبال تملک زمین وی حسب مقررات مربوط اقدام نماید.
ب) شعبه شانزدهم در رسیدگی به پرونده کلاسه 70/131 موضوع شکایت آقای محمد حسین عطاریان به طرفیت شهرداری عجب‌شیر به خواسته اعتراض به تملک پانصدمترمربع زمین به شرح دادنامه شماره 37- 26/1/72 چنین رأی صادر نموده است حسب پاسخ واصله از شهرداری طرف شکایت کل مساحت پانصدمترمربع زمین مذکور در طرح تفصیلی میدان تره‌بار موضوع مصوبه کمیسیون ماده 5 قانون تأسیس شورای عالی شهرسازی و معماری ایران قررا گرفته و قیمت زمین نیز در صندوق ثبت تودیع گردیده است با لحاظ مندرجات مصوبه مرقوم و این‌که برابر ماده 7 قانون یاد شده شهرداری‌ها مکلف به اجرای مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری خواهند بود تخلفی از مقررات مشهود نگردید حکم به رد شکایت صادر و اعلام می‌شود.
ج) شعبه هفده در رسیدگی به پرونده کلاسه 71/144 موضوع شکایت خانم رقیه خداکرمی به طرفیت شهرداری عجب‌شیر به خواسته تملک غیرقانونی زمین به مساحت 400 مترمربع به شرح دادنامه شماره 637- 3/11/71 چنین رأی صادر نموده است، نظربه این‌که در مورد حد نصاب مالکین از اراضی که حسب تبصره 2 ماده 9 قانون زمین شهری مصون از تملک می‌باشد در صورتی که در طرح دستگاه تملک‌کننده قرار گرفته باشد و واگذاری آن به مالک باعث برهم خوردن طرح و عدم امکان اجرای آن گردد، برابر تبصره (1) ماده 31 آیین‌نامه اجرایی قانون مزبور باید زمین معادل قیمت زمین و حتی‌المقدور به همان میزان و حداکثر تا حد نصاب مقرر در قانون از محل دیگری به مالک داده شود علیهذا عمل شهرداری عجب‌شیر در مورد زمین موضوع شکایت که حسب پاسخ آن اداره در طرح میدان دواب و سپس میدان تره‌بار قرار داشته دایر بر تودیع قیمت منطقه‌ای زمین به صندوق با توجه به مراتب فوق و مقررات تبصره 2 ماده 9 قانون زمین شهری تبصره 2 ماده 31 آیین‌نامه اجرایی آن منطبق با موازین قانونی نبوده شکایت شاکیه در این حد وارد تشخیص و ضمن ابطال اقدام تودیع وجه به صندوق شهرداری مذکور ملزم به اجرای تبصره یاد شده و واگذاری زمین معادل قیمت زمین تملک شده به شاکیه می‌گردد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام ‌و المسلمین اسماعیل فردوسی‌پور و با حضور رؤسای شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
رای هیات عمومی:
مستفاد از تبصره 2 ماده 9 قانون زمین شهری مصوب 22/6/66 این است که تملک اراضی دایر و بایر شهری تا میزان هزارمترمربع با قیمت منطقه‌ای جواز قانونی ندارد، بنابراین رأی شماره 71/144 شعبه هفدهم و رأی شماره دادنامه 14- 16/2/71 هیأت تجدیدنظر دیوان (که در مقام تأیید رأی شماره 484- 18/8/70 شعبه دوم صادر شده است) که مبین این معنی می‌باشد موافق اصول و مقررات قانونی تشخیص و مستنداً به ذیل ماده 2 قانون دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان و سایر مراجع مربوطه لازم‌الاتباع است.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
اسماعیل فردوسی‌‌پور