اصلاح دستورالعمل اجرایی تبصره 37 بودجه سال 1376 سازمان تأمین اجتماعی به شماره 53664/2020 مورخ 7/11/1376 و ابطال بخشنامه شماره 4707/2020 مورخ 2/2/1377 سازمان تأمین اجتماعی.
این دادنامه به منظور رسیدگی به طرح دعوی آقای علیرضا منهوبی. با خواسته اصلاح دستورالعمل اجرایی تبصره 37 بودجه سال 1376 سازمان تأمین اجتماعی به شماره 53664/2020 مورخ 7/11/1376 و ابطال بخشنامه شماره 4707/2020 مورخ 2/2/1377 سازمان تأمین اجتماعی. از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با مشخصات پرونده، گردش کار و رأی زیر صادر شده است:
کلاسه پرونده : 119/77
شاکی : آقای علیرضا منهوبی.
تاریخ رأی: شنبه 15 اسفند 1377
شماره دادنامه :
مقدمه:
شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، 1- در تبصره 37 بودجه سال 1376 به هیأت مدیره سازمان اجازه داده شده است که به هر یک از کارکنان رسمی سازمان که بر اساس آیین‌نامه استخدامی و مقررات مربوطه درسال 1376 حایز شرایط بازنشستگی می‌گردند به ازاء هر سال خدمت در سازمان حداکثر تا میزان یکماه آخرین حقوق و فوق‌العاده شغل دریافتی مربوطه را به‌عنوان پاداش حسن خدمت پرداخت نماید و متعاقباً مقرر گردیده است که «چگونگی برخورداری از این پاداش برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب هیأت مدیره می‌رسد». لیکن هیأت مدیره سازمان به شرحی که در جزءهای 1، 2، 3 از بند «ب» دستورالعمل اجرایی تبصره مزبور مقرر نموده است که این پاداش بر حسب سوابق خدمت کارکنان مزبور «حداکثر» معادل 20 روز، 21 روز، 22 روز و… به کارکنان یاد شده پرداخت گردد که این امر مغایر نص صریح تبصره 37 بودجه سال 1376 سازمان در خصوص پرداخت حداکثر این پاداش تا میزان یکماه حقوق و فوق‌العاده شغل به ازاء هر سال خدمت در سازمان می‌باشد. 2- متعاقب دستورالعمل مزبور بخشنامه دیگری تحت شماره 47070/2020 مورخ 2/2/76 معاون مدیرعامل در امور اداری و مالی به واحدهای اجرایی و ستادی سازمان مزبور در رابطه با تصمیمات مورخ 25/12/76 هیأت مدیره سازمان ابلاغ گردیده است. در ابتدای این بخشنامه آمده است که دستورالعمل قبلی در مورد اظهارنظر پیرامون عملکرد همکارانی که به افتخار بازنشستگی نایل می‌شوند مسکوت می‌باشد، در حالی که ملاحظه می‌فرمایید که بند الف و همچنین اجزاء ششگانه تبصره بند «ب» دستورالعمل شماره 53664/2020 مورخ 7/11/76 خصوصاً قسمت اخیر سر فصل این تبصره نه تنها پیرامون عملکرد یعنی در رابطه شغل و وظایف محول در سازمان که عبارت اخیر هیچ‌گونه تعبیری غیر از عملکرد کارکنان مزبور در سازمان ندارد مسکوت نمی‌باشد، بلکه معیارهای مورد عمل در دستورالعمل مورخ 7/11/76 تا حدود زیادی محدودکننده و حتی بعضاً ظالمانه نیز می‌باشند و مهمترین مسئله قابل تعمقی که در بخشنامه شماره 4707/2020 مورخ 2/2/77 وجود دارد این است که طی آن پرداخت پاداش حسن خدمت بازنشستگی نهایتاً موکول به موافقت مقام مافوق گردیده است که به نظر می‌رسد هیأت مدیره سازمان بررسی‌های لازم را در خصوص پی‌آمدهای غیر اصولی و ناصحیح نسبت به این امر را مورد توجه قرار نداده‌اند. رئیس هیأت مدیره و مدیرعالم سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 7155/د/7100 مورخ 7/7/77 مبادرت به ارسال تصویر نامه مورخ 17/5/77 معاون مدیرعامل سازمان در امور اداری و مالی سازمان نموده است، در نامه مزبور آمده است، در آیین‌نامه استخدامی سازمان هیچ‌گونه حقی برای مستخدم در رابطه با پاداش حسن خدمت قایل نشده است، فقط شورای عالی تأمین اجتماعی برای یکسال مالی هیأت مدیره را مجاز کرده است به هر یک از مستخدمین رسمی خود که در چارچوب مقررات سازمان بازنشسته می‌شوند به ازاء هر سال خدمت در سازمان حداکثر تا یک ماه حقوق و فوق‌العاده شغل آخرین دریافتی به‌عنوان پاداش حسن خدمت پرداخت نماید و چگونگی برخورداری از این پاداش را به عهده هیأت مدیره واگذار کرده است. بنابراین چنین نتیجه‌گیری می‌شود که پاداش حسن خدمت بازنشستگی حق مسلم مستخدم نیست. ثانیاً تنها هیأت مدیره مجاز است که تشخیص دهد چه کسانی از مستخدمین شایستگی برخورداری از پاداش حسن خدمت به هنگام بازنشستگی را دارد. ثالثاً میزان پاداش حسن خدمت به ازای هر سال خدمت در سازمان حداکثر تا یک ماه حقوق و فوق‌العاده شغل است یعنی از یک روز تا 30 روز در نوسان است. اگر منظور یک ماه به ازاء هر سال بود کلمه حداکثر بکار نمی‌رفت. نظر به این‌که در دستورالعمل مذکور اعلام رضایت مقامات مسئول به صراحت قید نشده بود، این موضوع جهت حسن اجرای آن برای مسئولین ذیربط شباهتی را پدید آورد. هیأت مدیره مقرر نمود به هنگام پرداخت پاداش حسن خدمت چنان‌چه اظهارنظری از طریق رئیس مربوط صورت نگیرد این امر به منزله رضایت از مستخدم بوده و در صورت اعلام عدم رضایت تصمیم‌گیری قطعی در خصوص پرداخت یا عدم پرداخت، پاداش موکول به اظهارنظر معاونت‌های ذیربط و یا مدیرعامل است. بنابراین هیأت مدیره رضایت از عملکرد مستخدم را شرط لازم جهت پرداخت پاداش دانسته است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین محقق قائم‌مقام دیوان و با حضور رؤسای شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
رای هیات عمومی:
چون مفاد اعتراض شاکی نسبت به دستوالعمل شماره 53664/2020 مورخ 7/11/1376 موضوع کیفیت برقراری و پرداخت پاداش پایان خدمت به مستخدمین سازمان تأمین اجتماعی متضمن تحقق و اجتماع شرایط مندرج در قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری نیست، موردی برای طرح و امعان نظر نسبت به اعتراض مذکور وجود ندارد.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
قائم‌مقام دیوان. محقق
شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، 1- در تبصره 37 بودجه سال 1376 به هیأت مدیره سازمان اجازه داده شده است که به هر یک از کارکنان رسمی سازمان که بر اساس آیین‌نامه استخدامی و مقررات مربوطه درسال 1376 حایز شرایط بازنشستگی می‌گردند به ازاء هر سال خدمت در سازمان حداکثر تا میزان یکماه آخرین حقوق و فوق‌العاده شغل دریافتی مربوطه را به‌عنوان پاداش حسن خدمت پرداخت نماید و متعاقباً مقرر گردیده است که «چگونگی برخورداری از این پاداش برابر دستورالعملی خواهد بود که به تصویب هیأت مدیره می‌رسد». لیکن هیأت مدیره سازمان به شرحی که در جزءهای 1، 2، 3 از بند «ب» دستورالعمل اجرایی تبصره مزبور مقرر نموده است که این پاداش بر حسب سوابق خدمت کارکنان مزبور «حداکثر» معادل 20 روز، 21 روز، 22 روز و… به کارکنان یاد شده پرداخت گردد که این امر مغایر نص صریح تبصره 37 بودجه سال 1376 سازمان در خصوص پرداخت حداکثر این پاداش تا میزان یکماه حقوق و فوق‌العاده شغل به ازاء هر سال خدمت در سازمان می‌باشد. 2- متعاقب دستورالعمل مزبور بخشنامه دیگری تحت شماره 47070/2020 مورخ 2/2/76 معاون مدیرعامل در امور اداری و مالی به واحدهای اجرایی و ستادی سازمان مزبور در رابطه با تصمیمات مورخ 25/12/76 هیأت مدیره سازمان ابلاغ گردیده است. در ابتدای این بخشنامه آمده است که دستورالعمل قبلی در مورد اظهارنظر پیرامون عملکرد همکارانی که به افتخار بازنشستگی نایل می‌شوند مسکوت می‌باشد، در حالی که ملاحظه می‌فرمایید که بند الف و همچنین اجزاء ششگانه تبصره بند «ب» دستورالعمل شماره 53664/2020 مورخ 7/11/76 خصوصاً قسمت اخیر سر فصل این تبصره نه تنها پیرامون عملکرد یعنی در رابطه شغل و وظایف محول در سازمان که عبارت اخیر هیچ‌گونه تعبیری غیر از عملکرد کارکنان مزبور در سازمان ندارد مسکوت نمی‌باشد، بلکه معیارهای مورد عمل در دستورالعمل مورخ 7/11/76 تا حدود زیادی محدودکننده و حتی بعضاً ظالمانه نیز می‌باشند و مهمترین مسئله قابل تعمقی که در بخشنامه شماره 4707/2020 مورخ 2/2/77 وجود دارد این است که طی آن پرداخت پاداش حسن خدمت بازنشستگی نهایتاً موکول به موافقت مقام مافوق گردیده است که به نظر می‌رسد هیأت مدیره سازمان بررسی‌های لازم را در خصوص پی‌آمدهای غیر اصولی و ناصحیح نسبت به این امر را مورد توجه قرار نداده‌اند. رئیس هیأت مدیره و مدیرعالم سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 7155/د/7100 مورخ 7/7/77 مبادرت به ارسال تصویر نامه مورخ 17/5/77 معاون مدیرعامل سازمان در امور اداری و مالی سازمان نموده است، در نامه مزبور آمده است، در آیین‌نامه استخدامی سازمان هیچ‌گونه حقی برای مستخدم در رابطه با پاداش حسن خدمت قایل نشده است، فقط شورای عالی تأمین اجتماعی برای یکسال مالی هیأت مدیره را مجاز کرده است به هر یک از مستخدمین رسمی خود که در چارچوب مقررات سازمان بازنشسته می‌شوند به ازاء هر سال خدمت در سازمان حداکثر تا یک ماه حقوق و فوق‌العاده شغل آخرین دریافتی به‌عنوان پاداش حسن خدمت پرداخت نماید و چگونگی برخورداری از این پاداش را به عهده هیأت مدیره واگذار کرده است. بنابراین چنین نتیجه‌گیری می‌شود که پاداش حسن خدمت بازنشستگی حق مسلم مستخدم نیست. ثانیاً تنها هیأت مدیره مجاز است که تشخیص دهد چه کسانی از مستخدمین شایستگی برخورداری از پاداش حسن خدمت به هنگام بازنشستگی را دارد. ثالثاً میزان پاداش حسن خدمت به ازای هر سال خدمت در سازمان حداکثر تا یک ماه حقوق و فوق‌العاده شغل است یعنی از یک روز تا 30 روز در نوسان است. اگر منظور یک ماه به ازاء هر سال بود کلمه حداکثر بکار نمی‌رفت. نظر به این‌که در دستورالعمل مذکور اعلام رضایت مقامات مسئول به صراحت قید نشده بود، این موضوع جهت حسن اجرای آن برای مسئولین ذیربط شباهتی را پدید آورد. هیأت مدیره مقرر نمود به هنگام پرداخت پاداش حسن خدمت چنان‌چه اظهارنظری از طریق رئیس مربوط صورت نگیرد این امر به منزله رضایت از مستخدم بوده و در صورت اعلام عدم رضایت تصمیم‌گیری قطعی در خصوص پرداخت یا عدم پرداخت، پاداش موکول به اظهارنظر معاونت‌های ذیربط و یا مدیرعامل است. بنابراین هیأت مدیره رضایت از عملکرد مستخدم را شرط لازم جهت پرداخت پاداش دانسته است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‌الاسلام‌والمسلمین محقق قائم‌مقام دیوان و با حضور رؤسای شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‌نماید.
رای هیات عمومی:
چون مفاد اعتراض شاکی نسبت به دستوالعمل شماره 53664/2020 مورخ 7/11/1376 موضوع کیفیت برقراری و پرداخت پاداش پایان خدمت به مستخدمین سازمان تأمین اجتماعی متضمن تحقق و اجتماع شرایط مندرج در قسمت دوم ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری نیست، موردی برای طرح و امعان نظر نسبت به اعتراض مذکور وجود ندارد.
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
قائم‌مقام دیوان. محقق
توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.