ابطال بند (الف) جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی موضوع مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران.
این دادنامه به منظور رسیدگی به طرح دعوی آقای عیسی فلاح. با خواسته ابطال بند (الف) جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی بند 5 جزء (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (2) الحاقی ماده 76 قانون تأمین اجتماعی موضوع مصوبه شماره 58352/ت25960هـ مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران. از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با مشخصات پرونده، گردش کار و رأی زیر صادر شده است:
کلاسه پرونده : 465/81
شاکی : آقای عیسی فلاح.
تاریخ رأی: يکشنبه 13 شهريور 1384
شماره دادنامه :
مقدمه:
شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست، در ماده 72 قانون کار نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران بدین نحو میباشد که با توافق کارگر و یا نماینده قانونی او و کارفرما استفاده از مرخصی بدون حقوق، قانونی است و فقط موجب محرومیت کارگر از حقوق ریالی ایام مرخصی استفاده شده میگردد و نافی حقوق دیگری نمیتواند باشد و همچنین نمیتواند حقوق کارگر را در مورد توالی اشتغال از بین ببرد و آن را تبدیل به تناوب اشتغال نماید. در حالی که به موجب بند الف جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی مورد شکایت، استفاده از مرخصی بدون حقوق از موارد تبدیل حق توالی اشتغال کارگر بیمه شده در کارهای سخت و زیانآور به حق تناوب اشتغال کارگر اعلام شده است. علیهذا ابطال بند الف جزء 3 ماده 13 تصویبنامه شماره 58352/ت25960 مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران را دارد.
معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 24538 مورخ 7/7/1382 با ارسال نظریه شماره 13591/7100 مورخ 12/5/1382 سازمان تأمین اجتماعی اعلام داشتهاند:
نظر به اینکه بازنشستگی پیش از موعد (از جمله در رابطه با کارهای سخت و زیانآور استثنای بر قاعده میباشد لذا تعیین موارد آن نیاز به نص صریح قانون دارد. در بند یک قسمت ب تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380 مجمع تشخیص مصلحت نظام حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب کار را در مشاغل سخت و زیانآور از موارد بازنشستگی پیش از موعد شمرده و مطابق بند 5 قسمت (ب) تبصره اخیرالذکر مقرر نموده، تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال به موجب آییننامهای خواهد بود که به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده 72 قانون کار ناظر به نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران میباشد و حکمی در خصوص احتساب آن جزء سوابق کار یا عدم قطع توالی اشتغال مقرر ننموده و چنانچه غرض قانونگذار غیر از آن بود مشابه ماده 74 قانون اخیرالذکر (در مورد احتساب مدت مرخصی استعلاجی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران) بر آن تصریح مینمود.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی مینماید.
رأی هیات عمومی
به موجب شق یک از بند (ب) تبصره 2 الحاقی به ماده 76 قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماد 76 مصوب 1379 «افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند میتوانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.
هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیانآور یکونیم سال محاسبه خواهد شد.» و به صراحت شق 5 بند مذکور «تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این تبصره به موجب آییننامهای خواهد بود که حداکثر ظرف 4 ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.»
نظر به اینکه هیأت وزیران براساس اختیار قانونی خود به شرح شق (الف) بند 3 ماده 13 آییننامه اجرائی استفاده از مرخصی بدون حقوق به هر منظور و تحت هر عنوان را در زمره موجبات ایجاد تناوب اشتغال در کارهای سخت و زیانآور تعیین نمودهاند، بنابراین مصوبه هیأت وزیران در این قسمت مغایرتی با قانونی ندارد و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی نمیباشد.
شاکی به شرح دادخواست تقدیمی اعلام داشتهاست، در ماده 72 قانون کار نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران بدین نحو میباشد که با توافق کارگر و یا نماینده قانونی او و کارفرما استفاده از مرخصی بدون حقوق، قانونی است و فقط موجب محرومیت کارگر از حقوق ریالی ایام مرخصی استفاده شده میگردد و نافی حقوق دیگری نمیتواند باشد و همچنین نمیتواند حقوق کارگر را در مورد توالی اشتغال از بین ببرد و آن را تبدیل به تناوب اشتغال نماید. در حالی که به موجب بند الف جزء 3 ماده 13 آییننامه اجرائی مورد شکایت، استفاده از مرخصی بدون حقوق از موارد تبدیل حق توالی اشتغال کارگر بیمه شده در کارهای سخت و زیانآور به حق تناوب اشتغال کارگر اعلام شده است. علیهذا ابطال بند الف جزء 3 ماده 13 تصویبنامه شماره 58352/ت25960 مورخ 27/12/1380 هیأت وزیران را دارد.
معاون دفتر امور حقوقی دولت در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره 24538 مورخ 7/7/1382 با ارسال نظریه شماره 13591/7100 مورخ 12/5/1382 سازمان تأمین اجتماعی اعلام داشتهاند:
نظر به اینکه بازنشستگی پیش از موعد (از جمله در رابطه با کارهای سخت و زیانآور استثنای بر قاعده میباشد لذا تعیین موارد آن نیاز به نص صریح قانون دارد. در بند یک قسمت ب تبصره 2 ماده واحده قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1380 مجمع تشخیص مصلحت نظام حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب کار را در مشاغل سخت و زیانآور از موارد بازنشستگی پیش از موعد شمرده و مطابق بند 5 قسمت (ب) تبصره اخیرالذکر مقرر نموده، تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال به موجب آییننامهای خواهد بود که به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.
ماده 72 قانون کار ناظر به نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران میباشد و حکمی در خصوص احتساب آن جزء سوابق کار یا عدم قطع توالی اشتغال مقرر ننموده و چنانچه غرض قانونگذار غیر از آن بود مشابه ماده 74 قانون اخیرالذکر (در مورد احتساب مدت مرخصی استعلاجی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران) بر آن تصریح مینمود.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی مینماید.
رأی هیات عمومی
به موجب شق یک از بند (ب) تبصره 2 الحاقی به ماده 76 قانون اصلاح تبصره 2 الحاقی ماده 76 قانون اصلاح مواد 72 و 77 و تبصره ماده 76 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 و الحاق دو تبصره به ماد 76 مصوب 1379 «افرادی که حداقل 20 سال متوالی و 25 سال متناوب در کارهای سخت و زیانآور (مخل سلامت) اشتغال داشته باشند و در هر مورد حق بیمه مدت مزبور را به سازمان پرداخته باشند میتوانند تقاضای مستمری بازنشستگی نمایند.
هر سال سابقه پرداخت حق بیمه در کارهای سخت و زیانآور یکونیم سال محاسبه خواهد شد.» و به صراحت شق 5 بند مذکور «تشخیص مشاغل سخت و زیانآور و نحوه احراز توالی و تناوب اشتغال، نحوه تشخیص فرسایش جسمی و روحی و سایر موارد مطروحه در این تبصره به موجب آییننامهای خواهد بود که حداکثر ظرف 4 ماه توسط سازمان تأمین اجتماعی و وزارتخانههای کار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.»
نظر به اینکه هیأت وزیران براساس اختیار قانونی خود به شرح شق (الف) بند 3 ماده 13 آییننامه اجرائی استفاده از مرخصی بدون حقوق به هر منظور و تحت هر عنوان را در زمره موجبات ایجاد تناوب اشتغال در کارهای سخت و زیانآور تعیین نمودهاند، بنابراین مصوبه هیأت وزیران در این قسمت مغایرتی با قانونی ندارد و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در وضع مقررات دولتی نمیباشد.
توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.