بند 4 از تصمیم مورخ 6/8/58 و قسمت 4 از تصمیم تکمیلی 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری.
این دادنامه به منظور رسیدگی به طرح دعوی اتحادیه داروخانههای تهران. با خواسته بند 4 از تصمیم مورخ 6/8/58 و قسمت 4 از تصمیم تکمیلی 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری. از سوی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری با مشخصات پرونده، گردش کار و رأی زیر صادر شده است:
کلاسه پرونده : 8/61
شاکی : اتحادیه داروخانههای تهران.
تاریخ رأی: دوشنبه 9 خرداد 1362
شماره دادنامه :
نظر به اصول یکصدو هفتاد و یکصد و هفتاد و سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که دیوان عدالت اداری را مرجع رسیدگی به تظلمات و اعتراضات مردم نسبت به مأمورین یا واحدها یا آییننامههای دولتی شناخته و با توجه به ماده 25 قانون دیوان عدالت اداری مصوب بهمن ماه 1360 که مقرر میدارد چنانچه شکایت راجع به مخالفت بعضی از تصویبنامهها یا آییننامههای دولتی با قوانین ویا خارج از حدود اختیارات قوه مجریه باشد شکایت مزبور در هیأت عمومی دیوان مطرح میشود و اگر اکثریت اعضاء هیأت عمومی شکایت را وارد تشخیص دهند حکم بر ابطال تصویبنامه و یا آییننامه دولتی صادر مینمایند لذا بر مبنای اصول قانون اساسی و مقررات دیوان عدالت اداری، شکایت اتحادیه داروخانههای تهران از وزارت بهداری که در تاریخ 9/11/1361 به دیوان واصل گردیده پس از ثبت و تشکیل پرونده و مطالبه پاسخ شکایت از وزارت بهداری و وصول پاسخ در دستور کار هیأت عمومی قرار گرفت.
شرح شکایت و پاسخ آن ــ شکایت اتحادیه داروخانههای تهران به این شرح است که شورای معاونان وزارت بهداری در بند 4 مصوبه 6/8/58 مقرر داشتهاند که در مورد داروخانههای جدید منبعد مؤسس و مسئول فنی داروخانه یکنفر بوده و الزاماً دارای پروانه داروسازی باشد در صورتیکه به حکایت سوابق موجود در وزارت بهداری تا سال 1358 داروخانهداران و صاحبان مؤسسات دارویی کشور که فاقد مدارک دکتری داروسازی بودهاند با رعایت مفاد آییننامه داروخانهها مصوب فروردین ماه 1348 با تحصیل اجازه و اخذ پروانه مخصوص و استخدام یکنفر دکتر داروساز بهعنوان مسئول فنی ـ داروخانه و مؤسسه خود را دایر کرده و به کسب و کار خود اشتغال ورزیدهاند و بند 4 مصوبه 6/8/58 بر خلاف منطوق و مدلول مواد 1 و2 قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی و مغایر با اصل 138 قانون اساسی میباشد که به موجب آن وزراء و هیأت دولت از تصویب مقرراتی که مخالف با متن و روح قوانین باشد منع شدهاند.
قسمت چهارم از مصوبه تکمیلی 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری هم که در تکمیل تصمیم مورخ 6/8/58 تصویب شد.
در بندهای الف و ب و ج شامل مقررات ناصوابی میباشد و وزارت بهداری با اجرای این تصمیمات نا صواب برای آنکه داروخانهها را از ید داروسازان تجربی و مؤسسین آنها خارج نماید تضییقاتی را شروع کرده و به قطع سهمیه دارو پرداخته و دستورالزام به انتقال داروخانه را به دکتر داروساز داده و بعضی داروخانهها را تعطیل کرده و این نوع برخورد مقامات وزارت بهداری با صاحبان مؤسسات دارویی علاوه بر اینکه تعدی و تجاوز آشکار به حقوق مکتسبه و قانون افراد میباشد بر خلاف میل باطنی و رضایت قلبی مردم است که محل کسب و کار و امتیاز صنفی و سرمایه خود را به گروه خاصی منتقل نمایند و حقوق ورثه آنها هم در معرض تضییع قرار گیرد و چون تصمیمات شورای معاونان وزارت بهداری مخالف با مواد 1 و 2 قانون مصوب 1334 میباشد درخواست لغو این تصمیمات و جبران حقوق از دست رفته مدیران داروخانهها و داروسازان تجربی میشود.
وکیل وزارت بهداری در پاسخ این شکایت شرحی نوشته و ایراد کرده که اتحادیه داروخانههای تهران فاقد عناوین و امتیازاتی است که در مواد 583 و 584 و 588 قانون تجارت برای اشخاص حقوقی مقرر شده و صلاحیت این نوع اتحادیهها در قانون نظام صنفی معین گردیده و شکایت اتحادیه داروخانههای تهران قابل طرح و رسیدگی در دیوان عدالت اداری نیست. وکیل مزبور راجع به اصل موضوع هم نوشته است مصوبه 6/8/58 و 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری با اجازه و اختیار حاصله از ماده 24 قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی و بهعنوان آییننامه بوده که برای دروخانههای جدیدالتأسیس ضوابطی معین نموده تا از مداخله اشخاص فاقد صلاحیت در امر دارو که یکی از علل نابسامانی آن در گذشته بوده جلوگیری شود و در متن قانون هم کلمهای که دلالت بر لزوم تفکیک مؤسس از مسئول فنی بنماید ملاحظه نمیشود و مصوبه 28/11/58 هم ناظر به آینده است و باحقوق مکتسبه صاحبان داروخانهها مغایرتی ندارد وبا قانون هم مخالف نیست و اجرای این مصوبات موجب خواهد شد که دارو از صورت یک کالای سودآور تجارتی چنانکه در گذشته بوده تدریجاً خارج و بهعنوان یک ماده درمان بخش با شرایط مناسب در دسترس طبقات مختلف قرار گیرد و در مورد ورثه صاحب پروانه هم مسلم است که پروانه داروخانه با فوت صاحب پروانه از درجه اعتبار ساقط میشود و صدور پروانه جدید موکول به احراز شرایط و تصویب صلاحیت متقاضیان جدید در کمیسیون ماده 20 قانون مصوب 1334 میباشد و در نامه مورخ بهمن ماه 1361 نخستوزیری که به وزارت بهداری نوشته شده تصریح گردیده که با فوت صاحب پروانه، حقوق متعارف ناشی از محل یا وسیله کسب متعلق به ورثه است و پروانه کسب از درجه اعتبار ساقط میگردد و چنانچه ورثه واجد شرایط قانونی باشند میتوانند در حدود مقررات درخواست اخذ پروانه جدید بنماید و شکایت اتحادیه داروخانهها بیمورد است.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری شکواییه اتحادیه داروخانههای تهران را در جلسات مختلف مورد بررسی و مطالعه قرار داده و با دعوت از آقایان معاونان وزارت بهداری توضیح آنان در مورد تصمیمات مورخ 6/8/58 و 28/11/58 و همچنین توضیح وکیل وزارت بهداری در این زمینه استماع گردید و به این خلاصه است که مصوبات مزبور بهعنوان آییننامه قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی مصوب 1334 و با استفاده از ماده 24 قانون مزبور میباشد که به تأیید و موافقت وزیر بهداری هم رسیده است ـ نماینده اتحادیه داروخانههای تهران هم در این جلسه راجع به شکایت اتحادیه توضیحاتی داده و بالاخره در آخرین رسیدگی مورخ 9/3/62 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری به ریاست حضرت آیتاله محمد امامی کاشانی و با حضور روسای شعب دیوان تشکیل گردید پرونده مزبور مطرح و پس از بحث و مذاکره و مشاوره ایراد وکیل وزارت بهداری غیروارد تشخیص و با رد ایراد و اعلام ختم رسیدگی به شرح زیر انشاء رأی میشود.
رای هیات عمومی:
1.بند چهار از مصوبه 6/8/58 شورای معاونان وزارت بهداری به این عبارت (در مورد تأسیس داروخانهها چنین تصمیم گرفته شد منبعد مؤسس و مسئول فنی داروخانه یکنفر بوده و الزاماً دارای پروانه داروسازی باشد) با منطوق ماده اول و ماده دوم قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی مصوب 1334 مخالف و مغایر است زیرا عبارات این دو ماده علیالاطلاق ظهور در اختیارات وزارت بهداری برای اصدار دو نوع پروانه برای مؤسس و مسئول فنی داروخانه دارد که با رعایت ماده 20 قانون مزبور پس از احراز صلاحیت متقاضیان بنام دو نفر و یا هر دو پروانه بنام یکنفر صادر شود و مقید ساختن این دو نوع پروانه بنام یکنفر موجب تضییق قانون میباشد. و آییننامه نمیتواند قانون را تضییق کند یا توسعه دهد. ماده 20 قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی هم تشخیص صلاحیت مسئول فنی داروخانه و یا متقاضی صدور یکی از پروانههای مربوط به این قانون را که به قرینه بند 3 ماده مرقوم در مورد متقاضیان ایجاد و تأسیس داروخانه هم صادق است به کمیسیون مخصوص محول نموده تا کمیسیون مزبور بتواند در اجرای مواد 1 و 2 قانون مصوب 1334 صلاحیت متقاضی تأسیس داروخانه و مسئول فنی داروخانه را تشخیص دهد و این تشخیص بدلالت لفظی و مطابقی تمام معنی خود را افاده میکند و میتواند دو نفر یا یکنفر را شامل گردد: در مورد حقوق ورثه صاحب پروانه هم هر چند که دفاع وکیل وزارت بهداری با اتخاذ ملاک از ماده 38 قانون نظام صنفی صحیح میباشد لیکن بر لزوم وحدت مؤسس و مسئول فنی داروخانه دلالت ندارد.
2.بند ب از مصوبه 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری هم که بهعنوان تکمیل تصمیم 6/8/58 تصویب شده و به این عبارت میباشد (هیچ داروسازی حق فروش داروخانه خود بغیر داروساز ندارد) مخالف قانون است به این تعبیر که اگر منع فروش داروخانه به غیر داروساز در جهت لزوم وحدت مؤسس داروخانه و مسئول فنی داروخانه باشد بنا به استدلال فوق مخالف با مواد 1 و 2 قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی است و چنانچه در جهت تشخیص صلاحیت خریدار داروخانه باشد چون ماده 20 قانون مزبور این تشخیص را بعهده کمیسیون مذکور در بند 3 همین ماده قرار داده لذا بند ب مصوب 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری مخالف با بند 3 ماده 20 قانون مصوب 1334 و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه است.
3.بند الف مصوبه 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری به این عبارت (اشخاصی که دارای پروانه تأسیس داروخانه هستند میتوانند داروخانه خود را با یکدیگر معامله نمایند) و بند ج مصوبه مزبور به این عبارت (هیچکس حق ندارد بیش از یک داروخانه داشته باشد) با توجه به اینکه سیاق عبارت اخیر ظهور در آینده دارد و بندهای مزبور بهعنوان آییننامه قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی به استناد ماده 24 همین قانون تنظیم و تصویب شدهاند لذا با مصرحات قانون 1334 و روح قانون مزبور مخالف نبوده و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در تنظیم آییننامه هم نمیباشد و بیاشکال است.
بنا به مراتب مزبور هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بند الف و بند ج از مصوبه 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری را به شرحی که استدلال شد بیاشکال دانسته و شکایت در این دو مورد غیر وارد اعلام مینماید و بند 4 از مصوبه 6/8/58 و بند ب از مصوبه 28/11/58 را مخالف با مواد 1 و 2 و 20 قانون مربوط به مقررات پزشکی و دارویی مصوب 1334 و خارج از اختیارات قوه مجریه تشخیص و باستناد ماه 25 قانون دیوان عدالت اداری مصوب بهمن ماه 1360 وبه اکثریت آراء حکم بر ابطال بند 4 از مصوبه 6/8/58 و بند ب از مصوبه 28/11/58 شورای معاونان وزارت بهداری صادر مینماید ــ این حکم قطعی و لازمالاجراست.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.