انعقاد نکاح و تعیین مهریه توسط محجور

درتاریخ : 1392/06/09 به شماره : 9209970906800770

موضوعات مرتبط با این نمونه رأی و مرجع صدور

این نمونه رای که در شعبه 8 دیوانعالی کشور صادرشده است درباره این موضوعات می باشد: نکاح، حجر، مهریه، جنون، بطلان عقد، فسخ نکاح

چکیده رای

جنون زوج در زمان عقد نکاح موجب بطلان آن نبوده و در صورتی‌که زوجه قبل از عقد عالم به آن نبوده باشد موجب حق فسخ برای وی است . همچنین مهریه تعیین شده توسط زوج محجور، بدون نیاز به تنفیذ قیم وی اعتبار حقوقی دارد.

خلاصه جریان پرونده

در تاریخ 21/4/91 خانم س.م. به طرفیت آقای الف. به قیمومیت از طرف آقای الف.ط. دادخواستی به خواسته مطالبه مهـریه به تعداد 514 سکه بهار آزادی مقوم به مبلغ سه میلیون و یکصد هزار ریال با احتساب هزینه دادرسی تقدیم و توضیح داده که در تاریخ 28/5/85 به عقد دایم محجور آقای الف.ط. با مهریه 514 سکه درآمده و تاکنون نسبت به پرداخت آن اقدام نکرده است لذا صدور حکم بر محکومیت خوانده را به پرداخت مهریه مورد مطالبه با احتساب خسارات دادرسی نموده است. دادخواست مطروحه در شعبه اول دادگاه حقوقی شیروان ثبت و مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، آقای ر.ن. وکیل پایه یک دادگستری با تقدیم وکالت‌نامه از جانب خوانده اعلام وکالت نموده است. در جلسه اول دادرسی به تاریخ 10/5/91 که با حضور خواهان و وکیل خوانده تشکیل گردیده، خواهان اظهار داشت مطالبه مهریه‌ام به تعداد 514 سکه بهار آزادی به انضمام خسارات دادرسی دارم. وکیل خوانده دفاعاً اظهار داشت اولاً ـ دعوی با خواسته کمتر حد از فرجام‌خواهی تقویم و تقدیم گردیده است، مطابق ماده 63 قانون آیین دادرسی مدنی استدعای اصلاح میزان تقویم خواسته تقدیمی را دارم تا صلاحیت مرجع تجدیدنظر و فرجام‌خواهی تعیین گردد. ثانیاً ـ وجود قیم‌نامه حکایت از محجوریت آقای الف.ط. ( زوج ) دارد و این سند توسط خواهان تقدیم گردیده و چون طبق دادنامه شماره 946 ـ 4/7/90 شعبه اول دادگاه عمومی شیروان تاریخ شروع حجر محجور یاد شده از سال 80 بوده و عقد نکاح در سال 85 واقع و مهریه تعیینی از طرف محجور قبول و تعهد پرداخت شده لیکن وی در آن زمان اختیار تصرف در اموال خود نداشته و اگر تصرفی در اموال خود نموده باشد باطل و بلااثر خواهد بود و با توجه به عدم تأیید موکل به عنوان قیم در این خصوص و به دلیل عدم اتصال حجر به صغر (در سن 24 سالگی محجور گردیده است) دعوی در حالت فعلی قابلیت استماع نداشته، استدعای رد خواسته خواهان را دارم. خواهان مجدداً اظهار داشت بنده خواسته خود را به مبلغ دو میلیون و ده هزار تومان افزایش می‌دهم، سپس دادگاه با اعلام ختم دادرسی به موجب دادنامه شماره 766 ـ 91 مورخ 14/5/91 با اعلام این‌که دفاعیات وکیل خوانده قابل استماع نبوده زیرا چناچه زوج محجور می‌باشد مهریه مندرج در سند نکاحیه از اموال محجور قابل وصول می‌باشد لذا به استناد ماده 1082 قانون مدنی و 519 قانون آیین دادرسی مدنی حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت 514 سکه بهار آزادی بابت اصل خواسته و تأدیه مبلغ 45750 تومان بابت هزینه دادرسی در حق خواهان صادر نموده و رأی صادره حضوری و قابل تجدیدنظر اعلام شده است. دادنامه صادره در تاریخ 5/6/91 به وکیل خوانده که دارای حق اقدام در مراحل تجدیدنظر و فرجام بوده ابلاغ گردیده و نامبرده در تاریخ 4/7/91 پس از انقضای مهلت تجدیدنظر و در مهلت فرجامی با تقدیم دادخواست و لایحه فرجامی نسبت به آن فرجام‌خواهی نموده و اساس اعتراض وی هم همان مطالب مطروحه در جلسه دادرسی می‌باشد که پرونده پس از تبادل لوایح و وصول آن به دیوان‌عالی کشور جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است. لوایح طرفین هنگام شور قرائت می‌گردد.

رای دیوان

فرجام‌خواهی آقای ر.ن. به وکالت از طرف آقای الف.ط. به‌قیمومیت آقای الف.ط. نسبت به دادنامه شماره 766 ـ 91 مورخ 14/5/91 شعبه اول دادگاه حقوقی شهرستان شیروان که به موجب آن فرجام‌خواه به پرداخت 514 سکه بهار آزادی بابت مهریه و مبلغ 45750 تومان بابت هزینه دادرسی در حق زوجه فرجام‌خوانده محکوم گردیده و دادخواست فرجامی پس از انقضای مهلت تجدیدنظر و در فرجه فرجامی تقدیم گردیده مستنداً به بند یک شق الف ماده 367 قانون آیین دادرسی مدنی ضمن قبول دادخواست فرجامی تقدیمی وارد نبوده و توجیه قانونی ندارد زیرا اگر چه عقد نکاح فی مابین زوجین که رابطه زوجیت آنان هنوز ادامه دارد به دلالت تصویر سند نکاحیه پیوست پرونده در تاریخ 28/5/85 منعقد گردیده و مفاد آرای شماره 740 مورخ 2/6/90 و 946 مورخ 4/7/90 شعبه اول دادگاه عمومی شیروان دلالت دارد که زوج فرجام‌خواه آقای الف.ط. محجور بوده و تاریخ شروع حجر وی هم از تاریخ 18/12/1380 اعلام گردیده و آرای مذکور کاشف از آن است که زوج فرجام‌خواه از تاریخ انعقاد عقد نکاح و ازدواج با زوجه فرجام‌خوانده محجور بوده است ولی از آنجایی‌که عقد نکاح دارای آثار خاص خود بوده که با عقود دیگر متفاوت می‌باشد و حسب مفاد مواد 1121 و 1125 و 1126 قانون مدنی، جنون زوج فرجام‌خواه در حین عقد نکاح در صورتی‌که زوجه فرجام‌خوانده قبل از عقد عالم به آن نبوده باشد فقط موجب حق فسخ برای زوجه بوده و لاغیر و قانوناً حجر زوج موجب بطلان عقد نکاح نخواهد بود و فقط با اعمال خیار فسخ از ناحیه زوجه قابلیت فسخ را دارد و مادامی‌که زوجه فرجام‌خوانده با اعمال خیار نسبت به فسخ آن اقدام نکرده باشد عقد نکاح فی مابین زوجین علی‌رغم محجور بودن زوج در حین عقد قانوناً به قوت و اعتبار خود باقی بوده وکلیه آثار و احکام مترتب بر آن بین زوجین لازم‌الاجرا خواهد بود و در پرونده امر هم دلیلی بر فسخ عقد نکاح از ناحیه زوجه فرجام‌خوانده اقامه و ابراز نشده و در نتیجه عقد نکاح بین زوجین هنوز به قوت و اعتبار قانونی خود باقی می‌باشد و مطابق ماده 1082 قانون مدنی با وقوع عقد نکاح مهریه ما فی‌القباله در مالکیت زوجه استقرار یافته است که به جهت عندالمطالبه بودن آن حسب مدلول سند ازدواج پیوست پرونده و نیز بقای اعتبار قانونی عقد نکاح فی مابین زوجین و عدم انحلال آن وفق موازین قانونی و هم چنین عدم اقدام زوجه فرجام‌خوانده نسبت به فسخ آن قانوناً زوجه فرجام‌خوانده استحقاق مطالبه آن را داشته و در وضعیت فعلی صرف‌نظر این‌که زوج فرجام‌خواه در حین عقد نکاح محجور بوده استحقاق زوجه را در مطالبه مهریه ما فی‌القباله ساقط و منتفی نمی‌سازد بنابراین دادنامه فرجام‌خواسته از حیثیت نتیجه موجهاً و منطبق بر موازین قانونی اصدار یافته و از حیث ماهوی و از جـهت رعایت اصول و قواعد دادرسی ایراد و اشکال مؤثری بر دادنامه مزبور مترتب نبوده و اعتراضات وکیل فرجام‌خواه هم در حدی نیست که به مبانی و اساس دادنامه معترض‌عنه خلل و خدشه‌ای وارد و موجبات نقض آن را فراهم سازد فلذا ضمن رد فرجام‌خواهی فرجام‌خواه مستنداً ماده 370 قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه فرجام‌خواسته نتیجتاً ابرام می‌گردد.
رییس شعبه 8 دیوان‌عالی کشور ـ مستشار ـ عضو معاون
عباسیان ـ اللهیاری ـ کریمپور نطنزی

توضیح: نمونه رای های منتشر شده در دادراه اعم از نمونه رای بدوی، نمونه رای تجدید نظر و نمونه رای دیوان عموما از نمونه رای های منتشر شده از سوی قوه قضائیه و مراکز و پژوهشگاه های وابسته به قوه قضائیه برگرفته شده است.