مقدمه:
الف) شعبه دوم در رسیدگی به پرونده کلاسه 69/408 موضوع شکایت آقای رضا باقری به طرفیت سازمان زمین شهری به خواسته واگذاری زمین طی دادنامه شماره 426 مورخ 17/7/70 چنین رأی صادر نموده است با توجه به محتویات پرونده از طرف رئیس اداره ثبت اسناد و املاک شهر ری اعلان شده پلاک 413 فرعی از 138 اصلی داخل در متصرفی کارخانه سیمان ری می‌‌باشد و پلاک شاکی نیز یکی از فروعات پلاک فوق‌الذکر می‌باشد. لکن اداره ثبت طی نامه شماره 88047 مورخ 4/12/59 به شاکی و نیز نامه شماره 1407 مورخ 8/3/70 به این شعبه اعلان نموده پلاک 6670/138 قبلاً در محدوده متصرفی کارخانه سیمان ری بوده لکن بعداً‌ به علت این‌که نقشه مدرن و دقیق جدیدی که توسط مسئولین اداره کل زمین شهری استان تهران و کادر فنی این اداره تهیه شده کلاً ششدانگ پلاک 6670/138 خارج از متصرفی سیمان شهرری می‌باشد و اداره خوانده مستنداً به این نامه‌ها از دادن زمین معوض خودداری نموده و مدعی است که شاکی مشمول لایحه قانونی اجازه انتقال اراضی ملی شده سیاهدشتک نمی‌باشد. لکن مستفاد از ماده واحده مارالذکر این است که دولت ملزم است به مالکین اصلی 169 هکتار اراضی واقع در جنب کارخانه سیمان ری که ملی اعلان شده و در اختیار کارخانه مذکور قرار گرفته از اراضی سیاهدشتک به آنها واگذار نماید و اما عدم بهره‌برداری کارخانه از اراضی مذکور و یا خارج از محدوده متصرفی و زمین‌های محصور کارخانه بودن تأثیری در تغییر دادن وظیفه دولت ندارد و دولت موظف است به این‌که به صاحبان اراضی مذکور قطعه زمینی از اراضی ملی شده سیاهدشتک به‌عنوان معوض واگذار نماید بناء علیهذا و به نحو مطروح رأی به ورود شکایت و الزام اداره خوانده به واگذاری یک قطعه زمین معوض به شاکی صادر می‌گردد.
ب) شعبه هجدهم در رسیدگی به پرونده کلاسه 71/20 موضوع شکایت آقای رضا حاتمی بارینی به طرفیت سازمان زمین شهری استان تهران به خواسته درخواست زمین معوض به شرح دادنامه شماره 335 مورخ 30/4/71 چنین رأی صادر نموده‌ است. شاکی طی دادخواست تقدیمی مدعی است که زمین وی در محدوده کارخانه سیمان شهرری قرار گرفته و به تصرف کارخانه مذکور در آمده است و نتیجتاً مستحق دریافت معوض است براساس قانون تعویض اراضی سیاهدشتک مصوب سال 60 و قانون واگذاری اراضی سیاهدشتک پایین به جای اراضی واقع در محدوده سیمان شهرری مصوب 8/7/58 مقرر شده‌ است که اراضی مالکان اصلی که به تصرف کارخانه سیمان درآمده است مشمول مقررات واگذاری معوض مصوب سال 58 و 60 مجلس شورای اسلامی است و ضرورت اعطای معوض دارد. لکن در مورد شاکی با توجه به اظهارنظر اداره ثبت اسناد شهرری به شماره 11739 مورخ 16/3/71 به لحاظ این‌که پلاک مورد ادعای شاکی در محدوده متصرفی کارخانه مذکور قرار ندارد لذا از شمول دریافت معوض خارج حکم به رد شکایت صادر می‌گردد.
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت‏الاسلام والمسلمین محمدرضا عباسی فرد و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‎نماید.
رای هیات عمومی:
به موجب ماده واحده لایحه قانونی اجازه انتقال اراضی ملی شده سیاهدشتک پایین واقع در غرب تهران به مالکین اصلی اراضی ملی شده در جنب کارخانه سیمان ری مصوب 8/7/58 شورای انقلاب به دولت اجازه داده شده به مالکین اصلی 169 هکتار از اراضی واقع در جنب کارخانه سیمان ری که از طرف وزارت کشاورزی و عمران روستایی ملی اعلام و جهت توسعه کارخانه و تأسیسات آن به کارخانه فوق‌الذکر واگذار شده است.
با رعایت شرایط مندرج در لایحه قانونی مزبور زمین معوض واگذار شود که حکم مقرر در این ماده واحده ناظر به تمامی زمین‌های جزء محدوده 169 هکتار اراضی ملی شده مختص توسعه کارخانه سیمان ری می‌باشد و چون ماده واحده قانون تعویض اراضی سیاهدشتک مصوب شورای انقلاب به اراضی دیگر مصوب سال 1360 و همچنین ماده واحده قانون راجع به واگذاری اراضی به طور عوض به مالکین اراضی متصرفی سیمان ری مصوب 1/3/62 هم در مقام تعیین محل اراضی معوض انشاء شده است و دلالتی بر خروج برخی از مالکین زمین‌های جزء‌ 169 هکتار مذکور از شمول قانون ندارد دادنامه شماره 426 مورخ 17/7/70 شعبه دوم دیوان در حدی که متضمن این معنی است موافق اصول و موازین قانونی تشخیص داده می‌شود این رأی به استناد قسمت آخر ماده 20 قانون دیوان عدالت اداری برای شعب دیوان و سایر مراجع مربوط در موارد مشابه لازم‌الاتباع است.