از نظر قانونی جانباز به این صورت تعریف شده است :
ایثارگرانی که در جریان تکوین و شکوفایی انقلاب اسلامی و حفظ و حراست از دستاوردهای ارزشمند آن از تعرض و تجاوز عوامل داخلی و خارجی و یا هر گونه حوادث مستقیم ناشی از آنها به اختلالات و نقصان های عارضی جسمی و روانی دچار شده یا بشوند و در نتیجه در روند زندگی فردی و اجتماعی با محدودیت هایی مواجه شوند که شامل افراد زیر خواهند بود:
۱. کارکنان نیرو های مسلح (سپاه، ارتشی و نیروی انتظامی) اعم از پایور پیمانی، بسیجی، وظیفه، خرید خدمت، اعضای هیأت علمی و قراردادی.
۲. نیروهایی که توسط وزارت جهاد سازندگی به مناطق جنگی اعزام شده اند.
۳. سایر افرادی که مشمول بندهای (۱) و (۲) نمی باشند.
طبق قانون جانبازان برای برخورداری از امتیازات مقرر ابتدا با مراجعه به بنیاد شهید و امور ایثارگران محل خدمت خود تقاضا و خواسته خود را از طریق بنیاد شهید و ایثارگران به صورت حضوری یا از طریق اظهارنامه یا پست سفارشی ارسال و از کارفرما بخواهد که مطابق قانون به حقوق جانباز توجه و به آن ترتیب اثر داده شود در صورت عدم توجه و رسیدگی به تقاضای جانباز درخواست و پاسخ واصله به بنیاد و پاسخ مسئول محل کار را به همراه دادخواست یا شکوائیه ضمیمه کرده و در کمیسیون ماده ۱۶ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان مطرح و خواستار رسیدگی و صدور رای گردد.
از جمله مواردی که میتوان در این خصوص نام برد عبارتند از : استخدام، اعاده به کار، حقوق و مزایا، ساعات کاری، بازنشستگی، پست همتراز و غیره.
صلاحیت رسیدگی کمیسیون ماده ۱۶ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان مطابق قانون محدود به موارد زیر است:
۱-خانواده شاهد
۲ – جانبازان ۲۵ درصد و بالاتر
۳ – آزادگان
یعنی افراد نامبرده در صورتی که در خصوص ِامتیازات مقرر در قانون اعتراضی داشته باشند یا حق ایشان تضییع شده باشد نیز همانند جانبازان حق شکایت در کمیسیون مربوطه را خواهند داشت.
قابل ذکر است رای صادره از کمیسیون ماده ۱۶ قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان ظرف مدت سه ماه از تاریخ ابلاغ قابلیت اعتراض در دیوان عدالت اداری دارد.