اظهارنامه قضایی
ماهیت اظهارنامه
اظهارنامه از راه‌های رسمی مطالبه حق است. طبق قانون هر کس می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست حق خود را به وسیله اظهارنامه از دیگری مطالبه نماید و به طور کلی هر کسی حق دارد اظهاراتی را که راجع به معاملات و تعهدات خود با دیگری دارد و بخواهد به طور رسمی به وی برساند ضمن اظهارنامه به طرف ابلاغ نماید. در حال حاضر برای ارسال اظهارنامه باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام نمود.
به وسیله اظهارنامه نه تنها مطالبه رسمی حق امکان‌پذیر است بلکه می‌توان به وسیله آن آمادگی تسلیم هر چیزی اعم از مال، وجه و سند را به مخاطب اعلام و آن را هنگام تسلیم اظهارنامه تحت نظر مرجع مربوطه قرار داد.
اصولاً ارسال اظهارنامه اختیاری بوده و معمولاً نیز برای مطالبه حق انجام می‌گیرد، برای مثال برای دریافت خسارت تاخیر تادیه دیون عادی ابتدا اظهارنامه ارسال و دین مطالبه می‌شود. در مواردی نیز اظهار کننده برای گرفتن اقرار و به دست آوردن دلیل اقدام به فرستادن اظهارنامه می‌کند.
آثار اظهارنامه
با توجه به اینکه ارسال اظهارنامه متفاوت از تقدیم دادخواست است، برای طرف مقابل نیز اجباری در پاسخ به آن وجود ندارد. در هر حال مطالبی که در اظهارنامه بیان می‌شود اگر دربردارنده امری به ضرر اظهار کننده و به نفع مخاطب باشد اقرار و در صورتی که متضمن امری به نفع اظهار کننده و به ضرر مخاطب باشد صرفاً ادعا شمرده می‌شود. صرف سکوت در برابر اظهارنامه نیز برای اظهار کننده حق ایجاد نمی‌کند و در هر حال چنانچه اظهار کننده قصد احقاق حقوق ادعایی را داشته باشد باید نسبت به تقدیم دادخواست اقدام کند. اگرچه در مواردی سکوت مخاطب در برابر اظهارنامه ممکن است تحت شرایطی اگر با شواهد و قرائن دیگری همراه شود در اثبات ادعای خواهان موثر باشد.
