ثبت ازدواج و مرگ زوج
مقدمه
گاهی پیش می‌آید که یکی از زوجین، پس از انعقاد نکاح، به هر دلیلی ازدواج خود را به‌طور رسمی در دفاتر ازدواج ثبت نمی‌کند. این امر، مخصوصاً زمانی چالش‌برانگیز می‌شود که زوج فوت شود. در چنین وضعیتی، پرسش این است که رسیدگی به دعوای «الزام به ثبت واقعه ازدواج» با کدام دادگاه است؟ و اگر زوج فوت شده باشد، آیا می‌توان همان دعوا را علیه وراث وی مطرح کرد؟ همچنین اینکه آیا پیش از الزام به ثبت، باید زوجیت به‌صورت مستقل ثابت شود؟
دادگاه صالح
رأی وحدت رویه شماره ۵۶۰ مورخ ۱۳۷۰/۳/۲۱ هیئت عمومی دیوان عالی کشور تصریح دارد که دعوای «الزام به ثبت واقعه ازدواج» در زمره دعاوی مربوط به نکاح قرار می‌گیرد. مطابق بند ۲ ماده ۴ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱، این قبیل دعاوی در دادگاه خانواده رسیدگی می‌شود؛ حتی اگر در مقام عمل، این دعوا علیه ورثه‌ی زوج اقامه شده باشد.
نیازی به دعوای مستقل اثبات زوجیت نیست
برای آنکه دعوای الزام به ثبت واقعه ازدواج مورد رسیدگی قرار گیرد، ضرورت ندارد ابتدا دعوای مستقلی به نام «اثبات زوجیت» طرح شود یا هر دو دعوا همزمان عنوان شود. به بیان دیگر، قاضی دادگاه خانواده حین بررسی دعوای «الزام به ثبت نکاح»، می‌تواند موضوع زوجیت را خودش احراز نماید و اگر واقعیت داشتن ازدواج برایش مسجّل شد، دستور ثبت واقعه را بدهد.البته جهت جلوگیری از اطاله دادرسی بهتر است این خواسته نیز در دادخواست اضافه گردد.
