جرم انگاری رمالی در نظام حقوقی ایران و اثرات نامطلوب آن بر جامعه

▪️آیا میتوان تعریف واضحی از رمالی و دعانویسی را برای خوانندگان مجله حقوقی دادراه ارائه داد ؟ دلایل گرایش افراد به این گونه پدیده ها ناشی از چه عواملی است؟

رمالی و دعانویسی یکی از معضلات پیچیده اجتماعی در جامعه ایران و حتی کل دنیا به شمار می رود . این پدیده ها به عنوان فعالیت هایی که به‌طور معمول در جوامع مختلف دیده می‌شوند، در بسیاری از موارد با سوءاستفاده از اعتقادات مذهبی و فرهنگی افراد همراه هستند. در واقعيت  رمالی و دعانویسی، یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین خرافات در جوامع مختلف به شمار می‌رود

رمالی به معنای ادعای توانایی پیش‌بینی آینده یا انجام کارهای غیرعادی با استفاده از روش‌هایی چون استفاده از اشیا (نظیر سنگ‌ها، کارت‌ها، ستاره‌ها) یا تسخیر ارواح و جن‌ها است. این افراد معمولاً ادعا می‌کنند که می‌توانند از آینده خبر دهند، مشکلات را برطرف کنند، و یا خوشبختی و موفقیت را برای دیگران به ارمغان آورند. فال‌گیری، پیش‌گویی، و دعا‌نویسی از جمله اشکال شناخته‌شده رمالی هستند. در طول تاریخ، انسان‌ها همواره به‌دنبال یافتن پاسخ‌هایی برای پرسش‌های پیچیده زندگی خود بوده‌اند، که در بسیاری از موارد به افراد مدعی پیش‌بینی آینده یا تسخیر نیروهای ماورائی روی آورده‌اند. در ایران نیز رمالی و فال‌گیری به‌عنوان یکی از مصادیق خرافات و روش‌های فریب مردم شناخته می‌شود.

▪️آیا رمالی به طور مشخص در قانون ایران جرم انگاری شده؟

 در بسیاری از کشورها به درستی رمالی و فعالیت‌های مشابه آن به عنوان یک عمل غیرقانونی و ممکن است به عنوان کلاهبرداری در نظر گرفته شود. در برخی از کشورها، قوانین مشخصی وجود دارد که رمالان و فالگیران را مورد پیگرد قانونی قرار می‌دهد، به خصوص اگر ادعای آنها منجر به ضرر مالی یا روانی به دیگران شود. در ایران نیز سابقا در آیین نامه موسوم به امور خلافی مصوب سال 1324رمالی و افسونگری و جادوگری و امثال انها جرم انگاری شده بود و ضمانت اجرای آن را حبس و غرامت قرارداده بود که با اصلاح این آیین نامه در سال1352 مجازات حبس برای رمالی برداشته شد اما این آیین نامه و اصلاحیه آن در حال حاضر اعتباری در نظام حقوقی ایران ندارد و علی رغم انتقاد های گسترده ای که نسبت به این گونه اعمال میشود این پدیده در قوانین لازم الاجرای کنونی تحت عنوان خاصی جرم انگاری نشده است.

البته برخی قضات رمالی و فالگیری و دعانویسی را با توجه به این که جرمی به عادت است؛ در حکم تکدی گری و کلاشی موضوع ماده ۷۱۲ قانون مجازات اسلامی میدانند که با توجه به اصولی همچون تفسیر مضیق قوانین جزایی و همچنین اصل تفسیربه نفع متهم چنین تفسیری ضعیف به نظر می رسد. 

اگر این موضوع را بپذیریم که رمالی و اعمال نظیر آن نوعی امیدوار کردن مردم به امور واهی  است میتوان مرتکبین این گونه اعمال را تحت عنوان کلاهبرداری موضوع ماده یک قانون مجازات مرتکبین اختلاس، ارتشا و کلاهبرداری تحت تعقیب قرار داد .

و مرتکب این جرم را به مجازات حبس از یک تا هفت سال  و پرداخت جزای نقدی معادل مالی که اخذ کرده است محکوم کرد.

▪️رمالی چه معضلات اجتماعی،  فرهنگی و اقتصادی را به دنبال دارد؟ 

رمالی به‌طور تاریخی در بسیاری از جوامع وجود داشته است و ریشه در فرهنگ‌ها و باورهای قدیمی دارد. در جوامع سنتی، مردم به‌دلیل نبود دسترسی به اطلاعات و دانش علمی، به رمال‌ها و دعانویسان اعتماد می‌کردند. امروزه نیز، در برخی جوامع به‌ویژه در مناطقی که آگاهی عمومی پایین است یا مردم با مشکلات روحی و اقتصادی مواجه‌اند، افراد همچنان به این روش‌ها متوسل می‌شوند. عواملی مانند ناآگاهی، اضطراب، و نیاز به کنترل زندگی خود، به محبوبیت این روش‌ها کمک می‌کند .رمالی و دعانویسی باعث ترویج خرافات در جامعه می‌شود و از پیشرفت فکری و علمی مردم جلوگیری می‌کند. این مسئله باعث کاهش اعتماد به علم و دانش و افزایش تکیه به افسانه‌ها و خرافات می‌شود

رمالی و دعانویسی می‌تواند به‌طور مستقیم به زیان‌های اقتصادی افراد منجر شود. بسیاری از مردم به‌دلیل باورهای غلط و اعتماد به رمالان، پول‌های خود را به این افراد می‌سپارند تا مشکلاتشان حل شود، اما در نهایت با شکست‌های اقتصادی مواجه می‌شوند در دسترس بودن این مشاغل و عدم نظارت کافی و عدم جرم انگاری و فاقد ضمانت اجرا بودن باعث سهولت دسترسی به این مشاغل شده و استفاده ی انها از مفاهیم دینی و بعضا کلام قران باعث میشود که افراد  به دلیل عدم حصول نتیجه اعتقادات و باورشان نسبت به دین تزلزل یابد و منتهی به ضرر جامعه شود چرا که ادیان الهی بر این استوارند که هیچ امری خارج از اراده ی خداوند قابل وقوع نمی باشد 

 ▪️چه آسیب‌های روحی و روانی این افراد را تهدید میکند؟

افراد ضعیف ، پس از روبرو شدن با ناکامی‌ها و مشکلات و حوادث گمان میکنند نمی توانند به خود و قدرت خود تکیه کنند ، و با ایمان ضعیفی که دارند اغلب دچار افسردگی، اضطراب و ناامیدی می‌شوند و تصور میکنند رمالان دارای قدرت جادویی و ماورائی هستند  . رمالان نیز  با ایجاد توقعات غیرواقعی و عدم توانایی در برآورده‌ کردن آنها، آسیب‌های جدی روانی به قربانیان خود وارد می‌کنند انها میدانند که این افراد ساده لوح و زود باور دوست دارند چه چیزهایی بشنوند و از این طریق آنها را فریب می دهند.

 معمولا افرادی به سمت رمالی و جادوگری سوق داده می شوند که نسبت به توانایی ها و قابلیت های خود بی اعتمادند و تصور می کنند نه زندگیشان توسط قانونمندی های قابل کنترل، بلکه توسط نیروهای ماورائی و غیر قابل کنترل اداره میشود  این افراد معمولا در زندگی خود از عواملی همچون بی ثباتی و ناپایداری رنج می برند در این میان افراد مشهور و سیاسیون هم مشاهده میشوند و حتی تعداد قابل ملاحظه ای از این افراد دارای سواد آکادمیک و دانشگاهی هستند  با این حال چون فکر میکنند رمال ها دارای قدرت ماورایی هستند همچنین میل انها به دستیابی راه حلی سریع باعث میشود به سراغ انها بروند . لذا برای مقابله موثر با این پدیده نیاز به اگاهی بخشی عمومی و تقویت دانش علمی و حقوقی مردم وجود دارد.  

همچنین ضروری است که دستگاههای اجرایی و قضایی به طور جدی تری با این معضل اجتماعی برخورد کنند تا از گسترش روز افزون آن جلوگیری کنند

در انتها امیدوارم روزی شاهد آن باشیم که این گونه امور دون شأن مردم ایران ، در سطح جامعه هیچ جایگاهی نداشته باشد