لزوم حمایت از شهود در جرایم سازمان یافته
- لزوم حمایت از شهود
در جرایم سازمان یافته
شمیم
ملاحسینی- وکیل پایه یک دادگستری و مدرس
دانشگاه، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی
تمامی حقوق مالکیت معنوی مربوط به تالیف و انتشار این مقاله متعلق به شمیم ملاحسینی می باشد. حق چاپ و نشر مطالب این وبلاگ به صورت الکترونیکی یا غیر الکترونیکی محفوظ می باشد.
مفهوم حمایت از شهود
در ابتدا باید بدانیم که اساسا حمایت از شهود به چه معناست
تا بتوان با تکیه بر این مفهوم وارد مسائل و موضوعات جزئی تر در زمینه مذکور شد.
اینکه چرا در نظام کیفری ایران باید به بحث حمایت از شهود اهتمام بیشتری ورزید
و توجه خاص نسبت این موضوع چه نتایج مثبتی در راستای کشف، تعقیب و تحقیقات و صدور
حکم در جرایم، بلااخص جرایم سازمان یافته و
تشکیلاتی خواهد داشت. شهادت شهود در امور کیفری به عنوان یکی از ادله اثبات
دعوا، برای مقام قضائی بسیارحائز اهمیت است. در این میان محدودیت هائی وجود دارد
که این مسئله را با مشکلات عمده ای مواجه می سازد. از یک طرف دستگاه عدالت کیفری
برای روشن شدن موضوع نیاز به استماع شهادت شاهدین عینی دارد و حتی شاید در مواردی تهدیداتی که از سوی گروه
جنایتکار می شوند، عمدتا از ادای شهادت امتناع می ورزند. حضور نزد مقامات قضائی و
ادای شهادت یک وظیفه مهم اجتماعی است که در بسیاری موارد کشف حقیقت و صدور حکم
عادلانه بدون معاضدت آنان ممکن نیست.چراکه شهود کسانی هستند که در صحنه جرم حضور
داشته . چگونگی ارتکاب جرم را مشاهده نموده اند. به همین دلیل است که از شهود به
«چشم و گوش» دستگاه عدالت کیفری تعبیر می شود. بنابراین در تعریفی ساده می توان چنین عنوان کرد
که: حمایت از شهود «مجموعه اقداماتی است مالی- امنیتی- آموزشی و روان شناختی که
دستگاه عدالت کیفری برای مشارکت بیشتر شهود در فرایند دادرسی به کار می بندد.»واضح است، اگر از شهود انتظار همکاری
با مقامات می رود، مستلزم حمایت های بیشتری است. (حال چه حمایت فیزیکی، چه اقتصادی
و چه روانی).
چرا باید از شهود در کشف جراِیم حمایت کرد؟
شهود
يكي از اركان موفقيت در تحقيقات قضايي به شمارمي روند ؛ زيرا ، در بسياري موارد
كشف حقيقت و صدور حكم عادلانه، بدون معاضدت كساني كه خود در صحنه ي وقوع جرم حضور
داشته و چگونگي ارتكاب آن را ملاحظه كرده ويا مطلبي را شنيده اند، ميسر نمي باشد. باید به
شاهد اين اطمينان خاطر داده شود كه در مقابل تهديدات وصدمات احتمالي وارده از
ناحيه ي اعضاي گروه بزهكار، حمايت وپشتيباني خواهد شد. در نتيجه ي اين حمايت ها ،
نه تنها ميل ورغبت شاهد براي همكاري با دستگاه هاي پليسي - قضايي تقويت مي شود، بلكه در پس اثبات
بسياري از اين جرايم ، به حفظ حاكميت قانون در جامعه نيز كمك بسيار مي شود
غالبا فقدان شهود کشف حقیقت را به تاخیر می اندازد
زیرا، افراد همیشه برای کمک به عدالت علاقه مند نیستند. به این جهت که خیلی از
اشخاص به واسطه ترس از دستگاه قضائی، یا بی تفاوتی ترس از واکنش های مجرم و
امثالهم از همکاری با دستگاه عدالت کیفری خودداری می کنند در حالی که این نوع
همکاری بعضا سودمند است. لازم است فضایی امن وتضمین شده نسبت به حیثیت و هویت و
حتی الامکان وضعیت مالی وامرار معاش خانواده شهود از سوی مقامات قضائی وپلیس و
تمهیداتی دیگر در زمینه حمایت های قبل وبعد از ادای شهادت اندیشیده شود
حفاظت از شهود در رویاروئی با متهم
تا آنجا که ممکن است باید از رویاروئی شاهد با متهم در فرایند
جنائی جلوگیری کرد.در غیراین صورت هنگام رویاروئی باید از آنان حفاظت و مراقبت
کرد.این حفاظت از آسیب های احتمالی نسبت به شاهدین عینی پیش گیری می کند. به ویژه
برای آنهائی که دارای پیوند خانوادگی یا
دوستی با متهم اند، بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل می توان اتاق های ویژه ای برای
انتظار گواهان پیش بینی کرد یا راه های خروجی مناسب برای آنان در ساختمان دادگاه
در نظر گرفت که البته جامه عمل پوشاندن این تدابیر به دوش دستگاه عدالت قضائی است.
حفاظت از شهود در برابر تهدیدات
تامین امنیت گواهان نه تنها در گرو پیش بینی تدابیری برای
جلوگیری از آسیب های احتمالی هنگام رویاروئی با متهم است، بلکه فراتر از آن در
بردارنده تدابیری برای پیش گیری از تهدید ها یا اقدامات تلافی جویانه متهم یا
خانواده و دوستان اوست. از آنجائی که این تهدیدها یا اقدام تلافی جویانه، در گواهان
احساس ناامنی ایجاد می کند، ضابطان دادگستری و در راس آن نیروی انتظامی موظف اند
همه تدابیر لازم را برای ایجاد احساس امنیت در برابر متهم و وابستگان او به کار
بندند. فراتر از سطح سیاست جنائی قضائی و اجرائی، این حمایت ممکن است
در سطح سیاست جنائی قانون گذارانه و از رهگذر جرم انگاری جامه عمل بپوشد.
حفاظت از هویت شهود
مراحل گوناگون فرایند جنائی باید به گونه ای باشد که هراس
شاهد را از تهدیدها و اقدامات تلافی جویانه متهم به پائین ترین سطح برساند وبا
حفاظت از زندگی خصوصی وی در او احساس امنیت خاطر را بارور سازد. به همین منظور،
نام، آدرس، اقامتگاه، محل کار، شماره تلفن و دیگر مشخصات گواه را نباید فاش کرد.
در واقع هرگونه تصمیم در این باره را باید به دادگاه سپرد.
مهم ترین راه هایی که از گذر آن می توان حفاظت از هویت شهود
را بهتر تضمین کرد، عبارت اند از:
1-گرفتن تعهد کتبی از کارمندان تازه وارد همه نهادها و
سازمان های دولتی و غیر دولتی که به گونه ای با شهود در ارتباط اند یا اینکه شهود
به نوعی با آنان در ارتباط است، برای حفظ هویت واقعی شهود جنایت.
2- برگزاری دوره های آموزشی منظم برای کارکنان مربوط به
آموزش چگونگی حفاظت از هویت شهود.
3-اطمینان از اینکه سامانه های رایانه ای و ویدئو پرژکتور
ها مربوط به سامانه های امنیتی مجهزاند و به خوبی از اطلاعات شخصی هویت شهود
محافظت می کنند.
4- تغییر پیوسته password رایانه ها. تا بتوان احتمال سرقت اطلاعات مربوط به هویت شهود را
به صفر رساند.
شمیم ملاحسینی- وکیل پایه یک دادگستری
و مدرس دانشگاه، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناس
تمامی حقوق مالکیت معنوی مربوط به
تالیف و انتشار این مقاله متعلق به شمیم
ملاحسینی می باشد. حق چاپ و نشر مطالب این وبلاگ به صورت الکترونیکی یا غیر
الکترونیکی محفوظ می باشد.
