مالکیت نوبتی یا مالکیت موقت (بیع زمانی)

مقدمه‌ای بر مالکیت زمانی

این نوع از مالکیت از دهه هفتاد خورشیدی در نتیجه معاملات و ارتباطات گسترده میان نظام‌های حقوقی مختلف، وارد سیستم قضایی ایران شده است. بیع زمانی نوع خاصی از استفاده و بهره‌مندی اموال است که براساس آن افراد مالکیت عین و منافع و یا حق استفاده از آن‌ها را بصورت زمان‌بندی شده به دست می‌آورند.

تعریف بیع زمانی و مالکیت نوبتی

در اصطلاح حقوقی، مالکیت زمانی عبارت است از حقی که هر مالک جهت انتفاع از ملک خود دارا است و می‌تواند هرطور که بخواهد در آن تصرف کند و احدی حق ندارد با انتفاع یا تصرفات او مقابله نماید. مالکیت زمانی در اصطلاح لغوی به معنای مالکیت نوبتی، مشارکت زمانی، بیع زمانی، مالکیت موقت و سهیم شدن زمانی به کار رفته است.

ساده‌ترین توضیح بیع زمانی

به عبارت ساده، بیع زمانی حقی است که به موجب آن افراد حق استفاده از یک مال را بین خود تقسیم می‌کنند و در یک زمان خاص از آن بهره‌مند می‌شوند. بعنوان مثال، اگر افراد مدت استفاده یک ماه در سال را برای خود انتخاب کرده باشند، این مال به ۱۲ نفر فروخته خواهد شد و فرد خریدار، هرسال مثلا در ماه مرداد اجازه استفاده از آن مال را خواهد داشت. این نوع مالکیت بیشتر در صنعت توریستی و هتل‌داری مورد استقبال قرار گرفته است چراکه خرید یک ملک برای استفاده چندبار در سال فارغ از بار مالی که بر دوش خریدار ایجاد می‌کند، دلیل عقلایی نیز ندارد.

قرارداد بیع زمانی

تعریف قرارداد بیع زمانی

بیع زمانی، قراردادی است که به موجب آن فروشنده در برابر دریافت مبلغی، حق استفاده از مبیع را برای مدت معین در زمانی تکراری، به خریدار واگذار می‌نماید. در تعریف مذکور، مسأله محدودیت زمانیِ استفاده از این حق، مورد توجه قرار گرفته است که به موجب آن افراد حق استفاده از یک مال، مثل یک اقامتگاه تفریحی را بین خود تقسیم می‌کنند و در یک زمان خاص از آن بهره‌مند می‌شوند.

مثال‌های بیع زمانی

اگر هر خریدار مدت استفاده یک ماه در سال را برای خود انتخاب کرده باشد، این اقامتگاه در واقع حداکثر به ۱۲ نفر فروخته خواهد شد، چون هر سال شامل ۱۲ ماه است و شخصی که مثلاً حق اقامت و استفاده دی‌ماه را خریداری کرده است، فقط می‌تواند از منافع آن مال در همان ماه بهره‌مند شود و نسبت به بقیه ماه‌های سال هیچ‌گونه حقی ندارد. مالکیت زمانی، برخلاف مالکیت دائم و معمول، به عنصر زمان محدود است و بنابراین می‌توان آن را مالکیت ادواری، مالکیت موقت، مالکیت زمان‌بندی شده نیز نامید.

تقسیم مالکیت در بیع زمانی

در حالت استفاده به صورت نامحدود مثلاً مالکیت یک آپارتمان برای ده روز در سال و در زمانی معین و برای مدتی نامحدود به شخصی واگذار می‌شود و هر کدام از مالکان دوره‌ای، در زمان اختصاص‌یافته به مالک عین متعلق به خود به‌طور اختصاصی و مالک مشاعات به‌طور اشتراکی می‌شوند.