• مطابق قانون، بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می‌کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه‌، خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد.

‌متعهد را بیمه گر، طرف تعهد را بیمه‌گذار، وجهی را که بیمه‌گذار به بیمه‌گر می‌پردازد؛ حق بیمه و آنچه را که بیمه می‌شود موضوع بیمه می نامند.

در یک طبقه بندی کلی می توان قراردادهای بیمه را بر اساس ماهیت و موضوع تحت پوشش به 3 دسته بیمه های اموال، اشخاص و مسئولیت تقسیم نمود.

1- بیمه های آتش سوزی، انفجار، صاعقه و خطرهای اضافی نظیر سیل، زلزله و طوفان، اتومبیل (بدنه ، سرنشین ، شخص ثالث)، هواپیما، کشتی، حمل و نقل کالا (زمینی، دریایی ، هوایی) و مهندسی از جمله بیمه های اموال هستند.

2- بيمه هايي تحت عنوان بيمه عمر يا بيمه زندگي، حوادث و درمان در زمره بیمه های اشخاص قرار می گیرند.

3- بيمه مسئوليت مدني كارفرمايان در قبال كاركنان پروژه های ساختماني، عمراني، خدماتي، صنعتي و بازرگاني، مسئوليت مدني دولت و کارمندان دولت و شهرداري ها، مسئوليت مدني متصديان حمل و نقل زميني، هوايي و دريايي، مسئوليت مدني پزشکان جراحان و داروسازان و مديران مراكز درماني، مسئوليت حرفه اي مهندسين ناظر، محاسب و طراح از انواع بیمه های مسئولیت به شمار می روند.

از جمله قوانین و مقررات حاکم بر حوزه قراردادها و دعاوی بیمه می بایست به قانون بیمه مصوب 1316، قانون تاسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه گری مصوب 1350، قانون بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه مصوب 1395 و آیین نامه های اجرائی آن همچنین مصوبات شورای عالی بیمه اشاره نمود.

اصل حسن نیت، اصل غرامت (اصل پرداخت خسارات)، اصل نفع بیمه‌پذیر، اصل جانشینی یا حق رجوع بیمه‌گر به مسئول حادثه، اصل داوری و... از اصول مهم و کلیدی حاکم بر قراردادهای بیمه است.

دعاوی مربوط به حوزه بیمه از گستردگی و تنوع بسیاری برخوردار است، از جمله یکی از پرکاربردترین این دعاوی، دعوی مطالبه خسارت بوده که در انواع رشته ها و قراردادهای بیمه ای قابلیت طرح و رسیدگی دارد. به عنوان مثال در حال حاضر در مراجع قضایی، دعوی مطالبه خسارت از محل انواع بیمه نامه های آتش سوزی، بدنه یا شخص ثالث خودرو، مهندسی و شکست ماشین آلات، هواپیما و کشتی، باربری و حمل و نقل کالا، عمر، درمان، مسئولیت و... مورد رسیدگی و صدور حکم قرار می گیرد.

همچنین از جمله خواسته های مهم قابل طرح در حوزه دعاوی بیمه می توان به مطالبه دیه در دعاوی مرتبط با حوادث رانندگی یا حوادث ناشی از کار، مطالبه وجه بابت حق بیمه معوق، مطالبه وجه از باب بازیافت خسارت پرداخت شده به زیان دیده و رجوع به مسئول و مقصر حادثه اشاره نمود.

در همین راستا و با توجه به نوع دعاوی مطروحه در این حوزه، می توان دفاعیات متناسب با آن را تدارک و ارائه نمود.

به عنوان مثال در حوزه دعاوی مرتبط با حوادث رانندگی، دفاعیات و مباحثی همچون لزوم پرداخت خسارت بدنی تعلق گرفته به شخص ثالث به نرخ روز و به قیمت یوم الاداء، پرداخت خسارت های بدنی وارد شده به راننده مسبب حادثه بر اساس تعهدات مندرج در بیمه نامه، قابلیت پرداخت خسارت ناشی از افت قیمت و خواب خودرو، پرداخت خسارت مالی ناشی از حوادث رانندگی تا میزان خسارت متناظر به گرانترین خودروی متعارف، باطل و بلا اثر بودن درج هرگونه شرط یا اخذ رضایت نامه ای که زیان دیده را از مزایای مندرج در قانون بیمه اجباری شخص ثالث محروم نماید، ضوابط و شرایط نحوه بازیافت خسارت پرداخت شده به زیان دیده از شخصی که موجب خسارت شده (مقصر حادثه)، خسارات قابل مطالبه از صندوق تأمین خسارت های بدنی، فرآیند دریافت خسارات بدنی یا مالی از شرکت های بیمه و نحوه تکمیل مدارک مورد نیاز، شرایط و نحوه مطالبه جریمه تاخیر در پرداخت خسارت از شرکت های بیمه، فرآیند طرح دعوی ورود یا اعتراض ثالث توسط بیمه گر نسبت به خسارات بدنی و مالی، شیوه صحیح طرح شکایت کیفری در صورت انجام اَعمال متقلبانه مانند صحنه سازی صوری تصادف، تعویض خودرو یا جا به جایی راننده، ایجاد خسارت عمدی و... مطرح می گردد.

همچنین لزوم درج قیود و شرایط مصرح قانونی در بیمه نامه، اِعمال قاعده نسبی یا کم بیمه گی، فسخ یا بطلان قرارداد بیمه در فرض کتمان سهوی یا عمدی حقیقت و اعلام اظهارات خلاف واقع، لزوم مراقبت بیمه گذار از موضوع بیمه و انجام اقدامات لازم به منظور جلوگیری از سرایت و توسعه خسارت، تشدید خطر یا تغییر وضعیت موضوع بیمه، اعتبار عقد بیمه در فرض فوت بیمه گذار یا انتقال موضوع بیمه، بطلان قرارداد بیمه در صورت وقوع خطر قبل از انعقاد قرارداد، میزان مسئولیت بیمه گر و نحوه قانونی جبران خسارت، استثنائات و موارد غیرقابل جبران، نحوه و میزان بازیافت خسارت و شیوه مراجعه به اشخاص مسئول وقوع حادثه، مرور زمان دعاوی ناشی از بیمه و... از مباحث قابل طرح و بررسی در حقوق بیمه است.