اموال خود را در قالب عقد هبه انتقال دهم یا عقد صلح

شمیم ملاحسینی- وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشگاه، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی    

تمامی حقوق مالکیت معنوی مربوط به تالیف و انتشار این مقاله متعلق به شمیم ملاحسینی می باشد. حق چاپ و نشر مطالب این وبلاگ به صورت الکترونیکی یا غیر الکترونیکی محفوظ می باشد.

عقد هبه :

همانطوری که از اسمش بر می آید و در عرف جامعه ایران مشهور است، به معنی بخشش و بذل مال است .هبه در قانون مدنی کشورمان یک عقد جایز است و این بدان معناست که تحت شرایطی رجوع از هبه امکان پذیر است.

هبه هم در مورد مال منقول و هم در مورد مال غیر منقول کاربرد دارد.

گاهی اوقات هبه به صورت معوض می باشد یعنی هبه کننده (واهب) در برابر دادن مال موهوبه به هبه گیرنده (متهب) پولی و یا مال دیگری دریافت می‌کند. اما در اکثر مواقع هبه به صورت غیر معوض و رایگان است.

چه زمانی رجوع از هبه ممکن نیست:

طبق مواد۸۰۲ و ۸۰۳ قانون مدنی؛ برای هبه غیر قابل رجوع چهار حالت متصور است:

۱/هبه پدر و مادر به فرزند و فرزند به پدر و مادر قابل رجوع نیست.

۲/اگر هبه معوض باشد، عوض آن هم پرداخت شده باشد باز هم قابل رجوع نیست.

۳/در صورتی که در مال موهوبه تغییری حاصل شده باشد که تغییر در معنای عرفی میتواند بیانگر این باشد که مثلا مال ، از مالکیت متهب خارج شده باشد و متعلق به غیر باشد.

۴/اگر قبل از گرفتن و یا بخشیدن مال موهوبه یکی از واهب و متهب فوت کنند ، در این صورت هبه باطل است و قابل رجوع نیست.

روند رسیدگی به رجوع از هبه:

این روزها پرونده های زیادی در خصوص بازگشت و رجوع از هبه در مورد افراد علی الخصوص زوجین دیده میشود، اینکه ؛ اگر یکی از زوجین مالی را در طول زندگی مشترک به صورت رایگان به دیگری داده باشد، آیا میتواند آن را در صورت بروز اختلاف زناشویی و یا به هر دلیل دیگری ، پس بگیرید؟؟

در پاسخ باید گفت اگر عین مال موهوبه موجود باشد و انتقالی به ثالث صورت نگرفته باشد و یا تغییری در آن ایجاد نشده باشد در این صورت واهب میتواند ابتدا اظهارنامه ای مبنی بر اعلام رجوع به طرفیت متهب دهد و بعد از گذشت مدتی اگر هبه نامه عادی بوده باید دادخواست اثبات وقوع هبه دهد تا بعد از ثبوت آن ، رجوع واقع گردد اما اگر هبه نامه رسمی باشد نیازی به این دادخواست نیست و بلافاصله میتواند اعلام رجوع از هبه را به استناد هبه نامه رسمی از دادگاه بخواهد .

نکته حائز اهمیت این است که اگر این مال از طریق خرید و فروش انتقال داده شده باشد و یا وجه و مال دیگری در برابر ان دریافت شده باشد، به هیچ عنوان قابل بازگشت و رجوع نیست. ولی چنانچه مال از جانب شخص ثالث(فروشنده) به یکی از زوجین منتقل شده باشد و طرف دیگر فقط پول را پرداخت کرده باشد، در این صورت تنها میتواند همان پول پرداخت شده را مطالبه نمایند نه عین مال موهوبه‌.

عقد صلح:

این عقد یکی از عقود معین لازم در قانون مدنی است و امکان برهم زدن آن علی الاصول غیر ممکن است

 به طور خلاصه، صلح به سه گونه متصور است:

صلح عمری: برای تمام عمر

صلح رقبی: برای مدتی مشخص در موارد خاص

صلح سکنی: صلح در مورد سکونت در مکانی.

از میان این سه مورد ، «صلح عمری» بسیار مبتلا به است و موارد زیادی از پرونده های قضایی را به خود اختصاص داده که بهتر است همیشه در تنظیم صلح نامه دقت لازم به عمل آید و شرایط ضمن عقد با حضور حداقل دو نفر شاهد مرد در متن عقد گنجانده و تنظیم شود .

اگر صلح به امراه و اجبار صورت گیرد غیر نافذ است و یعنی باید حتما اجازه و رضایت صلح کننده (مصالح) ذیل آن باشد تا قابل قبول گردد.

اگر در صلح ، تدلیس و یا تقلب صورت گیرد و یا بعد از صلح معلوم گردد که موضوع صلح منتفی است، باطل میشود.

در صلح عمری مصالح میتواند بهره برداری و استفاده از منافع حاصل از مال مورد صلح را تا زمان حیات خود برای خودش مستقر کند و این موضوع را میتواند طی شرط ضمن عقدی در صلحنامه به اطلاع شخص صلح شونده (متصالح) برساند.

 نتیجه گیری

هرگاه شخصی میخواهد مالی را به شما ببخشد ، بهترین راهکار انتقال ان مال در قالب عقد صلح است نه هبه:

زیرا هبه قابل رجوع است و تا زمانیکه موجود باشد و انتقال داده نشده باشد توسط هبه کننده قابل استرداد است.

اما صلح قابل رجوع نیست و اگر قرار بر بازگشت از صلح باشد تنها با خیارات قانونی در شرایط محدود و در صورت اثبات ادعا ، قابل استرداد است.

شمیم ملاحسینی- وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشگاه، کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی    

تمامی حقوق مالکیت معنوی مربوط به تالیف و انتشار این مقاله متعلق به شمیم ملاحسینی می باشد. حق چاپ و نشر مطالب این وبلاگ به صورت الکترونیکی یا غیر الکترونیکی محفوظ می باشد.