قانون و رویه قضایی در استرداد جهیزیه

عدم تکلیف زوجه در تهیه جهیزیه طبق قانون:

طبق قانون زوجه در ارتباط با تهیه وسایل زندگی مشترک تکلیف ندارد و این شوهر است که بایستی تمام وسایل رفاهی را فراهم کند ولی عرف جامعه بر این اساس است که دختر در ابتدای زندگی مشترک، وسایلی را در جهت کمک به معاش خانواده، به منزل مشترک انتقال ‌دهد.

مالکیت زن بر جهیزیه طی زندگی مشترک:

انتقال اموال منقول و رفاهی به زندگی مشترک مانند جاروبرقی، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی و ... به معنای انصراف مالکیت زن از اقلام آورده شده نیست و هر زمانی که اراده کند حتی در طول زندگی مشترک می‌تواند نسبت به استرداد آنها اقدام کند.  

مستهلک شدن جهیزیه در طول زندگی مشترک:

معمولاً جهیزیه‌ای که زن تهیه می‌کند بعد از گذشت مدتی، فرسوده و مستهلک می‌شود و بر همین اساس شوهر اقدام به خریداری مجدد وسایل جدید برای زندگی مشترک می‌کند. اموال و وسایلی که شوهر در طول زندگی مشترک خریداری می‌کند دیگر در زمره جهیزیه نمی‌باشد و زن نسبت به آنها مالکیتی نخواهد داشت.

اموال قابل مطالبه در باب جهیزیه از سوی زن:

اگر جهیزیه بطور معمول و طبیعی در طول زندگی مشترک از بین برود و زن بخواهد بواسطه طلاق، جهیزیه خود را از منزل شوهر بردارد فقط آنچه که باقیمانده است را حق استرداد دارد و حقی بر اموال دیگری که شوهر در طی زندگی، جایگزین وسایل فرسوده و از کارافتاده کرده است نخواهد داشت. مضافاً بر اینکه در صورت آسیب‌ رسیدن به اقلام جهیزیه در زندگی مشترک، شوهر وظیفه‌ای به جبران خسارت ندارد.

سیاهه و فهرست اقلام جهیزیه:

زمانی که در ابتدای زندگی مشترک کلیه وسایلی که از سوی زوجه تهیه شده است در برگه‌ای نوشته و به امضای خانواده دو طرف از جمله زوج برسد سیاهه گفته می‌شود و اگر چنین فهرستی در ابتدای زندگی تهیه نشده باشد و یا اینکه به امضاء نرسیده باشد صرفاً فهرستی از اقلام جهیزیه است که عنوان سیاهه به آن صدق نخواهد کرد.

ادله اثبات دعوی استرداد جهیزیه:

در رویه قضایی موجود در دادگاه‌های خانواده، اگر زوجه سیاهه تهیه نکرده باشد یا اینکه فاکتور اقلامی را که به عنوان جهیزیه خریداری کرده است را در اختیار نداشته باشد می‌تواند با شهادت شهود، مالکیت خود را بر جهیزیه اثبات کند. بنابراین نبود فاکتور خرید یا عدم سیاهه، دلیلی بر رد دعوای استرداد جهیزیه نخواهد بود و با شهادت دو مرد به اثبات خواهد رسید.

صدور اجرائیه دعوای استرداد جهیزیه:

با قطعی شدن حکم استرداد جهیزیه، اجرائیه صادر می‌شود و به محکوم‌علیه(شوهر) ابلاغ خواهد شد. اگر شوهر نسبت به استرداد جهیزیه اقدام نکند پرونده اجرایی تشکیل خواهد شد و در این حالت دادورز اجرای احکام نسبت به عملیاتی نمودن حکم اقدام خواهد کرد. در صورتی که منزل مشترک در محلی غیر از دادگاه صادرکننده حکم باشد به اجرای احکام محل زندگی مشترک نیابت داده می‌شود تا اقدامات مربوط به اجرای حکم را به سرانجام برساند.

در صورت تعارض شهادت شهود و فاکتور ارائه شده، کدام یک ترتیب اثر داده خواهد شد؟

مطابق قانون در صورتی که زوج در مقابل شهادت شهود به ارائه فاکتور خرید از سوی خود بپردازد در این صورت شهادت شهود بی‌تأثیر خواهد شد و به مفاد سند ارائه شده توجه خواهد شد.