شرط تنصیف دارایی در نکاح

زن و شوهر در روز تنظیم سند ازدواج خود به دلیل شرایط حاکم بر دفترخانه ازدواج (از جمله هیاهوی موجود در دفترخانه به سبب شور و شادی و پایکوبی توسط خانواده طرفین) صفحات زیادی در عقد نامه‌ خود را با سرعت خیلی زیاد امضاء می کنند و این در حالی است که عقد نامه شبیه یک قرارداد معامله خانه و بلکه بالاتر از آن است و نیاز به آرامش خاصی در حین امضای شروط لازم است و خیلی از زوجین نمی‌ دانند امضائی که انجام می دهند عملاً پای چه تعهداتی ثبت می کنند و چه اموری را می پذیرند.

وظیفه سردفتر ازدواج در حین نکاح:

سردفتر ازدواج طبق مقررات وظیفه دارد که شروط ضمن عقد را برای زن و شوهر توضیح دهد ولی از طرفی بعضی از سردفتران به این تکلیف عمل نمی‌ کنند. یکی از شروطی که در قباله‌ نکاح وجود دارد و زوجین ذیل آن را امضاء می کنند شرط انتقال تا نصف دارایی شوهر است.

ماهیت شرط تنصیف:

زن و شوهر با امضا ذیل این شرط به نوعی توافق می کنند که زوجه در اموالی که شوهر بعد از ازدواج به دست می ‌آورد سهیم است. طبق بند الف شروط ضمن عقد مندرج در عقد نامه چنانچه طلاق به درخواست زوجه نباشد و طبق تشخیص دادگاه تقاضای طلاق ناشی از تخلف زن از وظایف همسری یا سوء رفتار وی نباشد زوج مکلف است تا نصف دارایی موجود خود را که در ایام زناشویی با زوجه به دست آورده است یا معادل آن را به صورت بلاعوض به زوجه منتقل کند.

شرایط تحقق شرط تنصیف دارایی:

1.   طلاق باید واقع بشود. اجرای این شرط بر خلاف شروط دیگر صرفاً منوط به واقعه‌ طلاق است و بدون وقوع طلاق قابل اجرا نیست و امکان اجبار شوهر به اجرای این شرط قبل از درخواست طلاق امکان‌ پذیر نیست.

2.   زوج خواهان طلاق باشد به عبارت‌ دیگر ارائه‌ کننده دادخواست طلاق مرد باشد نه اینکه خانم درخواست طلاق بدهد.

3.   طلاق مستند به تخلف زن از وظایف زناشویی یا سوء اخلاق و رفتار وی نباشد. اگر سوء رفتار و سوء اخلاق زن علت طلاق باشد با اثبات آن شرط تنصیف دارایی تحقق پیدا نمی کند مثلاً هرگاه زن ناشزه محسوب شود و زوج عدم تمکین را در دادگاه اثبات کند شرط تنصیف برای زوجه قابل استفاده نخواهد بود.

4.   ملاک تا نصف اموال و دارایی یا معادل آن باشد. بنابراین این میزان می تواند پایین ‌تر از 50 درصد یا تا سقف 50 درصد باشد که تعیین آن به نظر دادگاه بستگی دارد.

5.   دارایی حاصل زندگی زناشویی با زوجه باشد و مرد در زمان زندگی با زن مالک دارایی شده باشد. پس شرط تنصیف به اموال زوج پیش از ایام زناشویی و همچنین اموال موروثی سرایت پیدا نمی ‌کند.

6.   دارایی در حین طلاق موجود باشد. بنابراین شامل اموال از بین رفته اعم از تلف و مفقود شده نمی باشد.

موضوع شرط تنصیف دارایی:

موضوع شرط تنصیف در سند نکاحیه دارایی زوج می باشد. پس به نظر می رسد که دیون زوج هم باید مد نظر باشد. به عنوان مثال اگر زوج نسبت به مهر زوجه ‌ای که قصد طلاق او را دارد مشغول ‌الذمه باشد پرداخت مهریه از دارایی زوج نسبت به اعمال شرط تنصیف دارایی مقدم است و حتی اجرای شرط تنصیف نسبت به مستثنیات دین ممنوع است.

آیا درخواست اعمال شرط تنصیف دارایی احتیاج به ارائه دادخواست جداگانه دارد؟

درخواست اعمال شرط تنصیف دارایی که در ضمن عقد نکاح آمده است در دعوای طلاق ممکن بوده و نیازی به ارائه دادخواست جداگانه نیست.

آیا ادعای زوج در دادگاه مبنی بر عدم فهم در خصوص شرط تنصیف پذیرفته می شود؟

ادعای نفهمیدن و متوجه نشدن شرط تنصیف  بعد از امضاء در محاکم پذیرفته نمی شود.